Từ 1.2026, chỉ xe điện được ký hợp đồng mới; từ 2027, xe xăng bị hạn chế giờ cao điểm và đến 12.2029 sẽ bị cấm hoàn toàn khỏi dịch vụ gọi xe công nghệ.

Tài xế xe 2 bánh công nghệ giao hàng ở khu vực trung tâm TPHCM. Ảnh: Minh Quân
TPHCM đang chuẩn bị thực hiện một cuộc “cách mạng xanh” trong lĩnh vực giao thông khi Viện Nghiên cứu và Phát triển TPHCM (HIDS) vừa hoàn thiện dự thảo cuối cùng của đề án chuyển đổi xe 2 bánh từ xăng sang điện cho tài xế công nghệ và giao hàng.

Mục tiêu là đến cuối năm 2029, toàn bộ 400.000 xe máy xăng đang được các tài xế sử dụng trên địa bàn sẽ được thay thế bằng xe điện.

Theo HIDS, đây là một phần trong đề án kiểm soát khí thải của TPHCM do Sở Xây dựng chủ trì. Đề án hướng tới việc giảm hoàn toàn khí thải gây ô nhiễm từ phương tiện hai bánh thuộc nhóm tài xế công nghệ, giao hàng – lực lượng đang phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây.

Lộ trình được chia thành 4 giai đoạn:

Giai đoạn 1 (từ nay đến 12.2026): Chuyển đổi 30% tương đương 120.000 xe.

Giai đoạn 2 (đến 12.2027): Chuyển đổi 50%, đạt 200.000 xe.

Giai đoạn 3 (đến 12.2028): Tiến tới 80% với khoảng 320.000 xe.

Giai đoạn 4 (kết thúc 12.2029): Hoàn tất chuyển đổi 100%, tương đương 400.000 xe.

HIDS cho rằng, quá trình chuyển đổi quy mô lớn này không chỉ là vấn đề kỹ thuật hay kinh tế, mà còn liên quan mật thiết đến hành lang pháp lý và cơ chế phối hợp giữa nhà nước – doanh nghiệp – tài xế.

Do đó, đề án được thiết kế với các mốc kỹ thuật bắt buộc, kết hợp chính sách khuyến khích tài chính, hỗ trợ chuyển đổi để đảm bảo tính khả thi.

Một số cột mốc quan trọng trong lộ trình chính sách:

Từ 1.2026: Chỉ cho phép ký hợp đồng mới với xe điện trên các nền tảng gọi xe. Xe xăng chỉ được duy trì nếu đã đăng ký trước mốc thời gian này.

Từ 1.2027: Hạn chế xe xăng hoạt động trong giờ cao điểm tại các vùng phát thải thấp.

Từ 1.2028: Siết chặt kiểm soát khí thải, cấm hoàn toàn xe xăng hoạt động tại vùng thí điểm như Cần Giờ, Côn Đảo.

Từ 12.2029: Cấm hoàn toàn xe xăng tham gia dịch vụ gọi xe công nghệ tại TPHCM.

Ngoài ra, các địa phương có tỉ lệ điện hóa giao thông cao sẽ được trao quyền mở “làn xanh” ưu tiên xe điện, hoặc ban hành nghị quyết phủ xanh toàn bộ giao thông nếu đạt tỉ lệ trên 90%.
Phần lớn xe hai bánh công nghệ ở TPHCM là xe xăng. Ảnh: Minh Quân
Theo phân tích của HIDS, việc chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện không chỉ giúp giảm tới 750 tấn CO2 trong 5 năm, mà còn mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt cho tài xế. Trung bình, mỗi xe điện chỉ tốn khoảng 3.000 – 5.000 đồng/lần sạc, đủ chạy 50 – 80km, thấp hơn rất nhiều so với chi phí nhiên liệu truyền thống. Cấu trúc đơn giản của xe điện cũng giúp giảm chi phí bảo trì.

Tài xế có thể tiết kiệm từ 300.000 – 400.000 đồng mỗi tháng, tương đương gần 5 triệu đồng/năm. Với xu hướng pin lithium-ion ngày càng cải tiến, tuổi thọ pin tăng, hiệu quả sử dụng xe điện càng được củng cố về dài hạn.

Dù có nhiều lợi ích, nhưng thách thức vẫn còn: chi phí đầu tư ban đầu cao, hạ tầng sạc còn thiếu và thời gian sạc lâu hơn đổ xăng. Để vượt qua rào cản này, HIDS đề xuất loạt chính sách hỗ trợ mạnh tay từ thành phố:

– Miễn 100% phí trước bạ, đăng ký biển số, thuế VAT cho xe điện 2 bánh do tài xế công nghệ mua mới giai đoạn 2026 – 2029.

– Cung cấp khoản vay ưu đãi mua xe và pin, lãi suất thấp hơn thị trường, thời hạn vay linh hoạt (24 – 30 tháng), quy trình xét duyệt đơn giản, số hóa toàn bộ.

– Cơ chế bảo lãnh tín dụng từ chính quyền địa phương, hội đoàn hoặc nghiệp đoàn tài xế công nghệ.

– Trích nợ tự động hàng ngày/tuần, giảm thiểu rủi ro cho ngân hàng.

– Voucher, ưu đãi chiết khấu trực tiếp, bảo hành pin, bảo hiểm thu nhập chuyên biệt.

Ngoài ra, thành phố cũng dự kiến hỗ trợ chuyển đổi cho hàng chục nghìn tài xế thuộc nhóm khó khăn, cận nghèo, theo nguyên tắc “chuyển đổi sớm – hưởng lợi nhiều”.

Các doanh nghiệp công nghệ như Grab, Be… cũng được kêu gọi tham gia sâu vào đề án. Các hình thức hỗ trợ gồm: truyền thông lợi ích xe điện, cộng thưởng từ 500 – 1.000 đồng cho mỗi chuyến xe điện, khuyến khích người dùng chọn dịch vụ thân thiện môi trường.

Đặc biệt, tài xế ngoại tỉnh đang hoạt động tại TPHCM cũng được áp dụng đầy đủ các chính sách như tài xế cư trú trong thành phố, nhưng vẫn phải tuân thủ các quy định đặc thù tại địa phương.