“Làng Vũ Đại ngày ấy” được sản xuất năm 1982 dựa trên ba truyện ngắn Sống mòn, Chí Phèo và Lão Hạc của nhà văn Nam Cao do đạo diễn Phạm Văn Khoa chỉ đạo. Bộ phim gây tiếng vang vào thập niên 1990 khi khắc họa cuộc sống nông thôn trong xã hội phong kiến, nửa thuộc địa của Việt Nam trước Cách mạng Tháng Tám. Cuộc sống nông thôn Việt Nam ngày đó với sự mâu thuẫn giai cấp gay gắt cùng những số phận cùng khổ của người nông dân Chí Phèo, Thị Nở, Lão Hạc…

Sau gần 40 năm, những diễn viên xuất hiện trong bộ phim “Làng Vũ Đại ngày ấy” vẫn được khán giả nhớ đến bởi họ đã đưa những nhân vật trong các tác phẩm văn học trở nên sống động và gần gũi. Các nhân vật này còn lưu giữ những ký ức lịch sử về đời sống nhân dân cùng khổ đậm nét và rất khó quên.

NSƯT Bùi Cường vai Chí Phèo

Năm 1982, NSƯT Bùi Cường được đạo diễn Phạm Văn Khoa tin tưởng giao vai Chí Phèo. Ông từng chia sẻ: “Tôi tự uống rượu say, tự cười, tự khóc trước gương không biết bao nhiêu lần để nhào nặn ra một anh Chí Phèo không giống ai”.

Chí Phèo là vai diễn để đời của NSƯT Bùi Cường.

Để hoá thân vào hình tượng kinh điển này, nghệ sĩ Bùi Cường chấp nhận cắt ngắn mái tóc dài lãng tử. Thậm chí, ông còn đề xuất sáng tạo độc đáo cho nhân vật Chí Phèo khi thể hiện lại mấy câu hát trong bộ phim đình đám ngày xưa. Ông cho rằng Chí Phèo cứ chửi suốt cũng chán, uống rượu vào cứ hát mấy câu cho lạ và hay hơn.

Bùi Cường đã có một vai diễn kinh điển trong đời, để tất cả những ai đóng Chí Phèo sau này đều bị ảnh hưởng bởi lối diễn xuất của ông. Tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 6, ông vinh dự nhận Huy chương vàng cho Diễn viên chính xuất sắc. Tuy nhiên, Chí Phèo cũng là vai diễn để đời của NSƯT Bùi Cường, là nhân vật đã khiến ông bị “chết vai”. Những vai diễn khác trong sự nghiệp của Bùi Cường đều bị lu mờ trước sự xuất sắc của nhân vật này.

Bùi Cường vào vai Năm Hòa trong bộ phim “Biệt động Sài Gòn”.

Sau Chí Phèo, nghệ sĩ Bùi Cường thử sức với những vai diễn tiếp theo như Mộc trong phim “Không có đường chân trời”, Năm Hòa trong phim “Biệt động Sài Gòn”. Những năm đầu thập niên 1990, Bùi Cường chuyển sang làm đạo diễn. Bộ phim đầu tay của ông mang tên “Người hùng râu quặp”. Đến nay, ông đã sản xuất khoảng 80 tập phim truyền hình. Trong đó, “Vị tướng tình báo” và “Hai bà vợ” đã giành huy chương vàng Liên hoan phim truyền hình toàn quốc năm 2004.

Sau 36 năm từ hình tượng Chí Phèo, vào ngày 3/8/2018, NSƯT Bùi Cường đã đột ngột qua đời do tai biến mạch máu não. Tin buồn khiến cho đông đảo khán giả, nhiều đồng nghiệp, đặc biệt là những bạn diễn trong Làng Vũ Đại ngày ấy vô cùng thương tiếc.

NSƯT Đức Lưu – Thị Nở

Nhân vật Thị Nở xấu nhất màn ảnh tạo nên tên tuổi của NSƯT Đức Lưu.

NSƯT Đức Lưu sinh năm 1937 tại Hà Nội, thuộc lớp diễn viên khóa đầu tiên của trường Điện ảnh Việt Nam (nay là Đại học Sân khấu điện ảnh Hà Nội). Trước khi đóng vai Thị Nở trong “Làng Vũ Đại ngày ấy”, Đức Lưu từng tham gia vài vở kịch và đóng vai Mận trong phim “Cô gái công trường”.

Nữ nghệ sĩ đảm nhận vai diễn Thị Nở hết sức tình cờ. Khi nhiều diễn viên thử vai thất bại, những người khác từ chối nhận vai, Đức Lưu được đạo diễn Phạm Văn Khoa tin tưởng gửi gắm nhân vật văn học kinh điển này. Chỉ xuất hiện vài phân đoạn ngắn ngủi nhưng hình ảnh người đàn bà thô kệch, xấu xí đã gây ấn tượng trên màn ảnh Việt Nam.

Cảnh nóng trong phim “Làng Vũ Đại ngày ấy” cũng là phân đoạn mà đoàn phim mất 7 ngày để thực hiện và cũng là nỗi ám ảnh của các diễn viên

Tâm sự về vai diễn, nghệ sĩ Đức Lưu cho biết bà phải đeo răng giả, ngậm hai cục bông hai bên miệng, gắn mũi cao su có bôi phẩm đỏ để hóa trang thành Thị Nở. Bà kể lúc diễn cảnh Thị Nở ra sông lấy nước, khi nhìn mặt mình dưới sông, nghệ sĩ cười ngặt nghẽo đến mức rơi cả răng giả.

Vai diễn Thị Nở trở thành cái bóng quá lớn trong sự nghiệp của Đức Lưu. Sau tác phẩm của đạo diễn Phạm Văn Khoa, bà có tham gia một vài dự án khác nhưng không gây được tiếng vang. Sau đó, nghệ sĩ Đức Lưu từ bỏ nghiệp diễn để làm việc ở Đại học Kinh doanh và Công nghệ (Hà Nội). Bà còn giữ chức thư ký thường trực của Ủy ban Đoàn kết với các nước tại Thành ủy Hà Nội cho đến khi nghỉ hưu.

“Nàng Thị Nở” năm xưa vẫn rất đẹp và phúc hậu ở tuổi 83.

Vào vai một trong những nhân vật xấu nhất màn ảnh nhưng ngoài đời nghệ sĩ Đức Lưu là một phụ nữ có nhan sắc. Ở tuổi 83, nghệ sĩ Đức Lưu vẫn rất đẹp và phúc hậu. Chồng bà đã qua đời từ lâu, các con đều đã thành đạt, nghệ sĩ Đức Lưu đang an hưởng tuổi già và chưa bao giờ quên hào quang trong quá khứ.

NSƯT Nguyễn Hữu Mười – Giáo Thứ

Bên cạnh Thị Nở – Chí Phèo, giáo Thứ cũng là vai diễn để lại nhiều cảm xúc trong lòng người hâm mộ. Nếu như Chí Phèo thuộc tầng lớp bị tha hóa thì giáo Thứ là hình ảnh đại diện khối tri thức nghèo, bất lực nhìn làng quê bị cường hào ác bá áp bức.

Ngoài đời, NSƯT Nguyễn Hữu Mười là bạn đồng môn với Bùi Cường trong lớp diễn viên khóa hai trường Điện ảnh Việt Nam. Sau vai giáo Thứ, Hữu Mười còn thành công với nhân vật thầy giáo Khang trong “Bao giờ cho đến tháng Mười”. Vai diễn này đem lại cho ông giải thưởng Bông Sen Vàng hạng mục Nam diễn viên chính xuất sắc tại Liên hoan phim quốc gia lần thứ 7.

 NSƯT Hữu Mười hiện là giảng viên tại Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội.

Năm 1987, Hữu Mười sang Nga theo học ngành đạo diễn. Bộ phim điện ảnh “Mùi cỏ cháy” do ông đạo diễn đoạt Cánh Diều Vàng năm 2011. NSƯT Hữu Mười hiện đang công tác tại Hãng phim truyện Việt Nam. Hiện ngoài công việc đạo diễn, ông còn là giảng viên, giảng dạy tại Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội.

Nhà văn Kim Lân – Lão Hạc

Trong “Làng Vũ Đại ngày ấy” đặc biệt còn có sự xuất hiện của nhà văn Kim Lân trong hình tượng Lão Hạc. Ngoài đời, ông là cây bút tiêu biểu của dòng văn hiện thực trước và sau năm 1945 với các tác phẩm nổi tiếng như Làng, Nên vợ nên chồng, Vợ nhặt.

Hình ảnh Lão Hạc khắc khổ do nhà văn Kim Lân đóng gây xúc động cho khán giả.

Diễn viên Kim Lân tên thật là Nguyễn Văn Tài, sinh năm 1920 tại Từ Sơn, Bắc Ninh. Ngoại hình và gương mặt khắc khổ cùng diễn xuất chân thực của nhà văn Kim Lân lấy rất nhiều nước mắt từ khán giả trước số phận nghiệt ngã của người nông dân dưới chế độ thực dân phong kiến. Cố nhà văn còn ghi dấu ấn với vai Lý Cựu trong phim Chị Dậu, lão Pẩu trong Con Vá, cụ Lang Tâm trong Hà Nội 12 ngày đêm.

Nhà văn Kim Lân qua đời năm 2007.

Ngoài những tác phẩm văn học và một số vai diễn để đời, ông còn đóng góp cho nền nghệ thuật nước nhà những nghệ sĩ nổi tiếng khi sinh ra các con đều là họa sĩ tên tuổi. Con gái lớn là họa sĩ Nguyễn Thị Hiền, con trai là họa sĩ Thành Chương, Nguyễn Mạnh Đức… Năm 2007, nhà văn ra đi trong sự tiếc thương của bạn bè đồng nghiệp và người hâm mộ.

NSƯT Thanh Hiền – vợ Giáo Thứ

NSƯT Thanh Hiền là người Bắc Giang, sinh ra trong gia đình có 9 người con. Gia đình không ai theo nghệ thuật ngoài cô gái sở hữu đôi mắt biết nói. Sự nghiệp diễn xuất hay cuộc sống của chị đều rất nhẹ nhàng, khác hẳn những vai diễn trên màn ảnh.

NSƯT Thanh Hiền đã gắn tên mình vào hình ảnh người phụ nữ cam chịu, hiền lành nhưng có số phận trúc trắc, buồn khổ.

Gần 40 năm trôi qua nhưng khán giả vẫn nhớ hình ảnh phụ nữ nông thôn thuần túy của nhân vật vợ giáo Thứ dưới màn hóa thân của NSƯT Thanh Hiền. Bén duyên điện ảnh từ vai Mến của Sao tháng Tám, Thanh Hiền thường đảm nhận những nhân vật đức hạnh nhưng phải chịu thiệt thòi. Diễn xuất của nữ NSƯT được đánh giá là sống động từ biểu cảm tới cử chỉ. Dù thời lượng xuất hiện không nhiều nhưng bà vẫn có phân đoạn ấn tượng Làng Vũ Đại ngày ấy. Cụ thể là chi tiết vợ thầy giáo Thứ đang nói dối để dành cho chồng bát cháo hoa lúc ốm.

Trước đây một số người xem Thanh Hiền diễn thường mặc định chị xuất thân nông thôn, từng trải qua nhiều khổ nạn nên cứ lấy đời mình ra kể lại là được. Thực tế, cuộc sống của một hồng nhan lại khá suôn sẻ, từ lúc đi học, làm nghề, lấy chồng, sinh con… so với bạn bè cùng lứa, cuộc sống riêng của chị dường như ít biến cố hơn cả.

Nữ nghệ sĩ lột xác với vai diễn bà mẹ chồng đáng ghét, hiểm ác ở “Mùa hoa tìm lại”

Nhiều vai diễn đã “đóng đinh” cho chị với hình ảnh người mẹ hiền, người vợ đảm đang tần tảo ở chốn làng quê Việt hay người phụ nữ thôn quê cam chịu, nhân vật có số phận trúc trắc buồn khổ. Thế nhưng, với “Mùa hoa tìm lại”, nghệ sĩ Thanh Hiền đảm nhận một vai diễn hoàn toàn khác. Ít ai hình dung được gương mặt hiền hậu, chất phác ấy sẽ hóa ác hiểm như thế nào. Chính vai khó ấy càng khẳng định được tài năng diễn xuất của nữ nghệ sĩ lão làng.

NSƯT Thanh Hiền là một trong những nữ nghệ sĩ hiếm hoi xinh đẹp, tài năng, nổi tiếng không bị cuốn đi theo sự vội vã, phù phiếm của giới giải trí. Đến nay, sau nhiều năm gắn bó với nghề, chị vẫn duy trì cuộc sống giản dị và bình lặng.