Cách mạng tháng Tám năm 1945 là một bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc. Và “Sao Tháng Tám” là một trong số ít những bộ phim tái hiện lịch sử hào hùng đó. Đến nay, chưa có bộ phim nào làm về đề tài này lại vượt qua được thành công của “Sao Tháng Tám”.

Sao Tháng Tám (Bông Sen vàng Liên hoan phim Việt Nam lần IV năm 1977) của cố đạo diễn, NSND Trần Đắc là bộ phim tái hiện và khắc họa những ngày tháng sôi sục trước cách mạng Tháng Tám năm 1945 và cuộc kháng chiến lẫy lừng trong lịch sử, cùng trận đói kinh hoàng của dân tộc năm ấy. Tính đến nay, Sao Tháng Tám gần như là bộ phim duy nhất của điện ảnh Việt phản ánh thành công cuộc cách mạng Tháng Tám và cũng là một trong những bộ phim về chiến tranh có sức sống mãnh liệt nhất của điện ảnh Việt Nam. Bộ phim không chỉ mang giá trị lịch sử mà còn là mảnh đất để nhiều diễn viên tỏa sáng.

Với diễn xuất tài tình của dàn diễn viên tài năng, bộ phim đã khắc họa lại thời khắc căng thẳng trong cuộc đấu trí giữa những nhân vật đưa bộ phim đến tầm kinh điển có hơi hướng hành động của điện ảnh Việt Nam. Sau hơn 40 năm, bộ phim vẫn thể hiện sức sống trường tồn cùng lịch sử.

Cho đến nay, những người diễn viên năm ấy có người đã đi xa, có người đã ở tuổi xế chiều, lên chức ông bà… nhưng ký ức với họ vẫn còn rất tươi mới.

Chị Nhu mạnh mẽ, quyết liệt của Sao Tháng Tám

Trước khi đến với Sao Tháng Tám, NSƯT Thanh Tú từng tham gia các phim Biển lửa, Tiền tuyến gọi… nhưng phải đến khi hóa thân vào vai người cán bộ Việt Minh can trường, xuất thân từ bần cố nông tên Nhu, Thanh Tú mới có được vai diễn để đời của mình và giành giải Bông Sen Vàng cho nữ diễn viên xuất sắc nhất năm 1977. Xuất thân là diễn viên của nhà hát Kịch Hà Nội (trước đây là Đoàn kịch Hà Nội), nghệ sĩ Thanh Tú không chỉ nổi tiếng ở lĩnh vực điện ảnh mà còn là một diễn viên sân khấu tài năng.

Chia sẻ về vai diễn để đời của mình, bà từng nói: “Tôi đến với vai diễn Nhu trong Sao Tháng Tám rất tình cờ. Năm 1976, khi đạo diễn Trần Đắc thấy đạo diễn Phạm Văn Khoa đang thử vai cho tôi để vào phim Chị Dậu, ông đã ‘nhặt’ tôi vào luôn vai Nhu. Lúc đạo diễn Trần Đắc quyết định chọn tôi, giám đốc hãng phim không đồng ý. Ông cho rằng, tôi không phù hợp với vai nữ chiến sĩ chịu khổ chịu sở để hy sinh cho cách mạng nhưng đạo diễn Trần Đắc vẫn không thay đổi ý định. Bằng sự động viên, chỉ bảo tận tình của ông, tôi đã làm cho mọi người phải quên đi những vai diễn ‘tiểu thư phố cổ’ trước đó của mình”.

Bằng sự động viên, chỉ bảo tận tình của đạo diễn Trần Đắc, nghệ sĩ Thanh Tú đã làm cho mọi người phải quên đi những vai diễn “tiểu thư phố cổ” trước đó của mình. Thời gian quay phim cũng đã để lại cho nữ nghệ sĩ biết bao kỷ niệm.

Nữ nghệ sĩ kể, để có thể diễn cho ra hồn cảnh chị Nhu thâm nhập vào Phật giáo hòng truyền bá và giác ngộ lý tưởng cách mạng, bà phải tìm đến chùa Bà Đá (Hà Nội) nghe giảng pháp, học cách tụng kinh, học cách nói kệ… Để tụng được bài kinh trong “Sao Tháng Tám” bà phải học thuộc lòng bài kinh đó và phải có những hiểu biết nhất định về Phật pháp.

Sau khi hoàn thành bộ phim này, nữ nghệ sĩ đã tạm dừng đóng phim một thời gian khá dài vì bà sợ không thể vượt qua nổi “cái bóng” của vai chị Nhu trong phim. Mãi đến gần đây, nghệ sĩ Thanh Tú mới chịu trở lại với phim truyền hình trong những vai bà nội cá tính, tinh quái.

Gần đây, NSƯT Thanh Tú tham gia diễn xuất với vai bà nội trong series phim tâm lý hài Gia đình 4.0.

Kiên – anh thanh niên trí thức

Khi tham gia bộ phim Sao Tháng Tám, Dũng Nhi hơn 20 tuổi và hoàn toàn là một tay ngang trong nghề. Dẫu vậy, người nghệ sĩ này đã thể hiện được tài năng và cái duyên với nghiệp diễn khi lột tả chân thực hình ảnh của một người thanh niên trí thức đến với cách mạng nhưng vẫn đau đớn, xót xa cho chị gái.

Ám ảnh nhất với ông là cảnh Kiên bị thương, nhỏm dậy nhìn người chị gái (kẻ đã gián tiếp khiến quân Nhật nổ súng vào anh) với ánh mắt vừa xa xót, đau đớn cho tình chị em vừa căm phẫn bởi người vốn là chị ruột mình nay theo kẻ thù tàn sát đồng bào, bắt bớ đồng chí của mình… Đôi mắt Kiên nhìn chị trước khi ngã vật xuống giường và ra đi là đôi mắt phải dồn nén nhiều thứ cảm xúc, nhiều thông điệp…

“Khi đó tôi khóc tự nhiên, nước mắt ướt đầm đìa. Bối cảnh thật, xúc động thật, đâu cần đến kỹ thuật, kỹ xảo gì”, nam diễn viên nhớ lại.

Sau thành công của vai diễn trong bộ phim Sao Tháng Tám, Dũng Nhi vẫn miệt mài cống hiến cho nghệ thuật và hiện tại, ông đã trở thành gương mặt quen thuộc với khán giả màn ảnh nhỏ qua các bộ phim Bí thư tỉnh ủy, Đàn trời, Chạy án… Ông là một nghệ sĩ đa tài, có khả năng biến hóa và thành công với cả vai phản diện và chính diện. Từ tướng cướp Năm Sài Gòn trong phim Bỉ vỏ đến anh hùng Lê Mã Lương trong Bài ca ra trận, nhà văn Nguyễn trong Mê thảo thời vang bóng rồi ông Thứ trưởng Cao Đức Cẩm trong phim Chạy án…, ông đều khiến khiến khán giả ấn tượng và nhớ mãi.

Người nông dân tên Mến

Vai người nông dân tên Mến trong phim Sao Tháng Tám chính là vai diễn đưa Thanh Hiền đến với điện ảnh và truyền hình. Ấn tượng của bà về những tháng ngày tham gia phim Sao Tháng Tám không phải là sự gian khổ, vất vả mà là áp lực tâm lý. NSƯT Thanh Hiền từng chia sẻ, bà lo lắng, căng thẳng đến mức run quá không diễn được nhưng nhờ sự giúp đỡ, động viên của ê-kíp làm phim lúc bấy giờ, nữ diễn viên trẻ tuổi ngày ấy đã làm tròn vai diễn của mình.

Ở thời điểm hiện tại, cô gái quê tên Mến trong phim Sao Tháng Tám cách đây hơn 4 thập kỷ đã bước sang tuổi lục tuần nhưng vẻ xinh đẹp mặn mà, phúc hậu và thuần Việt ngày nào như chưa thể rời bỏ bà. Sau hơn 30 năm gắn bó với nghiệp diễn, NSƯT Thanh Hiền vẫn luôn muốn cống hiến hết mình với niềm đam mê và sẵn sàng chờ đón những vai diễn phù hợp.

Mới đây, NSƯT Thanh Hiền vừa trở lại màn ảnh với vai bà mẹ chồng ‘lươn lẹo’ trong Mùa hoa tìm lại

Nhân vật phản diện – Kiều Trinh

Çố NSƯT Đức Hoàn: Trước khi nhận vai Kiều Trinh – một nhân vật phản diện trong Sao Tháng Tám, Đức Hoàn đã là một diễn viên nổi tiếng, được đông đảo người hâm mộ biết đến với vai Mỵ trong phim Vợ chồng A Phủ (đạo diễn Mai Lộc) sản xuất năm 1961. Từ năm 1967 đến năm 1972, Đức Hoàn theo học lớp đạo diễn điện ảnh Đại học quốc gia Moskva. Trong sự nghiệp làm đạo diễn của mình, Đức Hoàn có nhiều bộ phim đáng nhớ như: Từ một cánh rừng, Hà Nội mùa chim làm tổ, Tình yêu và khoảng cách, Đời mưa gió, Ám ảnh… Tính nhân ái là nét đặc sắc trong các phim của NSƯT Đức Hoàn. Bà là đạo diễn vững tay trong khai thác tâm lý phụ nữ giữa muôn mặt đời sống. Bà qua đời năm 2003, để lại nỗi tiếc thương trong lòng khán giả và đồng nghiệp.

42 năm trước, dàn diễn viên “Sao tháng tám” đã làm việc với tất cả đam mê, nhiệt huyết giữa hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn nhất của điện ảnh cách mạng. Tới nay, sau gần 4 thập kỷ, dàn diễn viên Sao Tháng Tám ngày nào người vẫn miệt mài cống hiến, người đã mãi đi xa. Song hình ảnh của người cán bộ Việt Minh cốt cán – chị Nhu (NSƯT Thanh Tú), anh thanh niên trí thức như Kiên (NS Dũng Nhi), nông dân Mến (NSƯT Thanh Hiền) hay gián điệp Kiều Trinh (NSƯT Đức Hoàn) vẫn ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng khán giả yêu mến những thước phim về đề tài lịch sử.

75 năm cuộc Cách mạng đã qua, nhưng vào những ngày mùa thu tháng Tám này, nhớ đến bộ phim kinh điển “Sao tháng Tám” của điện ảnh Việt Nam sản xuất vào năm 1976, nhiều người vẫn còn thấy rưng rưng cảm động.