Các loại xe ưu tiên thường được trang bị hệ thống tín hiệu ưu tiên để cảnh báo, như còi, đèn, cờ… (Ảnh minh họa: Khắc Duy).

Khoản 1 Điều 22 Luật Giao thông đường bộ quy định những xe sau đây được quyền ưu tiên đi trước xe khác khi qua đường giao nhau từ bất kỳ hướng nào tới theo thứ tự:

(1) Xe chữa cháy đi làm nhiệm vụ;

(2) Xe quân sự, xe công an đi làm nhiệm vụ khẩn cấp, đoàn xe có xe cảnh sát dẫn đường;

(3) Xe cứu thương đang thực hiện nhiệm vụ cấp cứu;

(4) Xe hộ đê, xe đi làm nhiệm vụ khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật;

(5) Đoàn xe tang.

Trừ đoàn xe tang, các xe được quyền ưu tiên đi trước xe khác (gọi ngắn gọi là “xe ưu tiên”) phải gắn còi, cờ, đèn khi đi làm nhiệm vụ; không bị hạn chế tốc độ; được phép đi vào đường ngược chiều, các đường khác có thể đi được, kể cả khi có đèn đỏ và chỉ phải tuân theo chỉ dẫn của người điều khiển giao thông.

Như thế nào được coi là xe đi làm nhiệm vụ khẩn cấp?

Xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp được quy định tại Khoản 4 Điều 3 Nghị định 109/2009/NĐ-CP như sau:

– Xe quân sự đi làm nhiệm vụ khẩn cấp gồm: các xe quân sự đi làm nhiệm vụ chỉ huy chữa cháy, chỉ huy cứu hộ, cứu nạn, chỉ huy tác chiến, thông tin làm nhiệm vụ hỏa tốc, chỉ huy đoàn hành quân, xe làm nhiệm vụ kiểm soát quân sự, kiểm tra xe quân sự, bảo vệ đoàn; xe thực hiện nhiệm vụ bắt, khám xét hoặc thực hiện các hoạt động điều tra, dẫn giải tội phạm, tham gia phòng, chống khủng bố.

Tín hiệu của xe quân sự đi làm nhiệm vụ khẩn cấp là ô tô, xe mô tô có đèn quay hoặc đèn chớp phát sáng màu đỏ gắn trên nóc xe (đối với ô tô) và ở càng xe (đối với xe mô tô) hoặc phía sau xe mô tô, cờ hiệu Quân sự cắm ở đầu xe phía bên trái người lái ô tô và đầu xe mô tô; có còi tín hiệu ưu tiên.

– Xe công an đi làm nhiệm vụ khẩn cấp gồm: các xe đi thực hiện nhiệm vụ bắt, khám xét hoặc tiến hành các hoạt động điều tra, dẫn giải người phạm tội, chống biểu tình, bạo loạn, giải tán đám đông gây rối trật tự công cộng, xe làm nhiệm vụ tuần tra kiểm soát giao thông, chỉ huy tác chiến chống khủng bố, thông tin làm nhiệm vụ hỏa tốc, chỉ huy đoàn hành quân.

Tín hiệu của xe công an đi làm nhiệm vụ khẩn cấp là ô tô, xe mô tô có đèn quay hoặc đèn chớp phát sáng có màu xanh hoặc đỏ gắn trên nóc xe ô tô và gắn trên càng xe ở phía trước hoặc phía sau xe mô tô và cờ hiệu Công an được cắm ở đầu xe phía bên trái người lái ô tô, ở đầu xe mô tô; có còi phát tín hiệu ưu tiên.

– Xe cứu thương đang thực hiện nhiệm vụ cấp cứu là xe đang chở bệnh nhân cấp cứu hoặc đi đón bệnh nhân cấp cứu. Tín hiệu của xe cứu thương có đèn quay hoặc đèn chớp phát sáng màu đỏ gắn trên nóc xe; có còi tín hiệu phát ưu tiên.

– Xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp là xe đi thi hành các biện pháp đặc biệt khi có tình trạng đe dọa nghiêm trọng an ninh quốc gia và trật tự, an toàn xã hội hoặc khi có thảm họa lớn, dịch bệnh nguy hiểm.

– Xe chữa cháy đi làm nhiệm vụ có đèn quay hoặc đèn chớp phát sáng màu đỏ hoặc xanh gắn trên nóc xe, có còi phát tín hiệu ưu tiên.

– Xe Cảnh sát giao thông dẫn đường là ô tô và xe mô tô, có tín hiệu là đèn quay hoặc đèn chớp phát sáng màu xanh – đỏ gắn trên nóc xe ô tô và màu xanh hoặc đỏ gắn ở càng xe phía trước hoặc phía sau; cờ Công cắm ở đầu xe, bên trái người lái ô tô và cắm ở đầu xe mô tô; có còi phát tín hiệu ưu tiên.

– Xe hộ đê, xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật phải có tín hiệu là cờ hiệu “HỘ ĐÊ” cắm ở đầu xe phía bên trái người lái. Xe đi làm nhiệm vụ khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật thực hiện như sau:

+ Xe đi làm nhiệm vụ khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh có biển hiệu riêng

+ Xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật có cờ hiệu “TÌNH TRẠNG KHẨN CẤP” cắm ở đầu xe phía bên trái người lái.

Không nhường đường cho xe ưu tiên bị phạt như thế nào?

Nếu gặp những xe ưu tiên như trên mà không nhường đường để xe đi làm nhiệm vụ thì sẽ bị xử phạt theo quy định tại Nghị định 100/2019/NĐ-CP, được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 123/2021/NĐ-CP.

Cụ thể, mức phạt tiền 3.000.000-5.000.000 đồng áp dụng đối với người điều khiển ô tô và các loại xe tương tự ô tô.

Mức phạt tiền 600.000-1.000.000 đồng áp dụng đối với người điều khiển xe mô tô, xe gắn máy (kể cả xe máy điện), các loại xe tương tự xe mô tô và các loại xe tương tự xe gắn máy.

Mức phạt tiền 800.000-1.000.000 đồng đối với người điều khiển máy kéo, xe máy chuyên dùng.

Ngoài hình thức phạt tiền, người điều khiển phương tiện còn bị áp dụng hình thức phạt bổ sung là tước quyền sử dụng giấy phép lái xe, chứng chỉ bồi dưỡng kiến thức pháp luật về giao thông đường bộ (đối với điều khiển xe máy chuyên dùng) từ 1 tháng đến 3 tháng.

Trường hợp có hành vi vi phạm mà gây tai nạn giao thông thì bị tước quyền sử dụng giấy phép lái xe, chứng chỉ bồi dưỡng kiến thức pháp luật về giao thông đường bộ (đối với điều khiển xe máy chuyên dùng) từ 2 tháng đến 4 tháng.

Trong trường hợp đến các điểm giao cắt mà có xe ưu tiên từ phía sau đi tới thì người tham gia giao thông cũng không được phép vượt đèn đỏ hoặc rẽ phải, dù chỉ nhằm mục đích duy nhất là nhường đường cho xe ưu tiên. Trong trường hợp này, người tham gia giao thông chỉ được phép “giảm tốc độ, tránh hoặc dừng lại sát lề đường bên phải”.