“Ngày giỗ bà nội, cả họ nhao nhao chen nhau gần cái két để vơ phần vàng – ai ngờ vừa mở ra thì cả đám chết đứng, bỏ chạy tán loạn khi thấy…”

Bà nội tôi mất đã hơn nửa năm. Khi còn sống, bà từng là người phụ nữ cứng cỏi, làm ăn buôn bán mấy chục năm, tích góp được kha khá của cải. Nhưng bà chưa từng công khai di chúc hay chia chác gì cho con cháu, chỉ nói:

“Cái gì để được thì giữ cũng phải xứng đáng.”

Từ sau khi bà mất, họ hàng gần như chẳng ai ngó ngàng gì đến bàn thờ hay chuyện hương khói – chỉ râm ran bàn tán về cái két sắt to bà để lại trong phòng.

Người thì bảo có 10 cây vàng, người thì đồn cả chục cuốn sổ tiết kiệm đứng tên bà. Nhưng chưa ai dám mở, vì bà khóa mã số – và dặn chỉ mở vào đúng ngày giỗ đầu tiên.

Ngày giỗ bà đến.

Cả nhà tụ họp, tưởng đâu để tưởng niệm, nhưng thực chất là từng ánh mắt rình rập hướng về một nơi – cái két.

Người thì cố trải chiếu gần chỗ két nhất, người thì giả vờ lau bàn, dọn bát quanh phòng bà.
Có cô dì thậm chí còn lén lút thủ sẵn túi nhỏ trong áo, miệng thì cười nói:

“Ai chả thương bà. Giỗ đầu mà phải có mặt chứ!”

Nhưng ánh mắt họ… không giấu được cái háo hức, rình rập.

Đúng 3 giờ chiều, bác trưởng họ long trọng tuyên bố:

“Giờ sẽ mở két theo đúng di nguyện bà để lại.
Ai có mặt đều là con cháu máu mủ – của bà để thì sẽ chia đều.”

Mọi người nhao nhao chen lên, tranh chỗ gần nhất, như thể ai đứng trước sẽ “vớ” được nhiều hơn. Có người còn huých vai người khác để thò đầu nhìn cho rõ.

Bác cả bấm mật mã – két kêu “tạch”, nắp hé ra…

Ngay lập tức, một mùi hôi tanh khủng khiếp bốc lên.
Cả phòng lặng như tờ.

Có người bịt mũi:

“Cái gì thế này?!”
Người khác bật ho:
“Thối quá, mùi gì ghê vậy?”

Bác cả run tay mở hẳn két ra.
Một bọc vải mốc xanh mốc đỏ nằm chình ình bên trong, đang rỉ nước… máu.

Ông giật bắn người, lùi lại, kéo theo cả chục người hét thất thanh.
Một cô họ lỡ tiến sát nhất ngất xỉu ngay tại chỗ.

Khi cả nhà gọi người tới kiểm tra, bên trong không có một đồng vàng nào cả.
Chỉ có… một con lợn đất đã bị đập vỡ, máu heo thối bốc mùi, và một xấp giấy nhét giữa lòng két.

Người mở ra đọc. Và rồi… cả căn phòng nín lặng.

“Tôi là bà của các người.
Cả đời tôi chắt chiu, nuôi dạy từng đứa.
Lúc sống thì không ai đoái hoài, ngày giỗ đầu chỉ thấy chen nhau để vơ.
Cái két này không có vàng, chỉ có thứ các người sẵn sàng đạp lên nhau để giành.
Lòng tham. Và cái kết của nó.”

– Ký tên: Bà nội – người đã thấy hết khi còn sống, và vẫn thấy rõ khi nằm xuống.

Từ hôm đó, cái két sắt nhà bà bị bỏ trống nhưng không ai dám mở lại.
Còn cái giỗ sau thì… chẳng ai còn ngồi cạnh bàn thờ lâu hơn 5 phút.

Riêng tôi – đứa duy nhất được bà tin tưởng giao giữ mã két khi bà còn sống – lặng lẽ rót một chén trà nóng lên bàn thờ, khẽ khàng:

“Bà yên tâm. Con vẫn nhớ lời bà dặn –
‘Không giữ được tình nghĩa thì giữ vàng cũng vô nghĩa.’”