Theo đề xuất, có nhiều tỉnh, thành sẽ giữ nguyên. Trong đó, chỉ 2 thành phố trực thuộc Trung ương nằm ở danh sách này, còn lại phải sắp xếp lại.

Bộ Nội vụ đã hoàn thành việc soạn thảo tờ trình và dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính và hiện đang chuyển giao hồ sơ này sang Bộ Tư pháp để thực hiện thẩm định theo quy trình.

Theo đó, cả nước có 11 tỉnh, thành giữ nguyên hiện trạng. Đó là Hà Nội, Huế, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh. Trong khi đó, 52 tỉnh, thành còn lại sẽ nằm trong diện sắp xếp, gồm cả những thành phố trực thuộc Trung ương khác là Đà Nẵng, TP.HCM, Cần Thơ.

Theo thông tin từ cơ quan soạn thảo, việc tiến hành sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp xã sẽ được thực hiện dựa trên nhiều yếu tố và tiêu chí khác nhau. Các tiêu chí này bao gồm: diện tích tự nhiên của địa phương, quy mô dân số hiện tại, các yếu tố lịch sử và truyền thống văn hóa đặc trưng, các yếu tố liên quan đến tôn giáo và dân tộc cũng như các yếu tố về địa kinh tế, địa chính trị, quốc phòng và an ninh của từng khu vực. Trong số các tiêu chí này, các chỉ tiêu về diện tích tự nhiên và quy mô dân số sẽ được xác định cụ thể theo các quy định tại Nghị quyết số 1211 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (đã được sửa đổi và bổ sung vào năm 2022) về tiêu chuẩn để phân loại các đơn vị hành chính.

Để đạt tiêu chuẩn là 1 đơn vị hành chính cấp tỉnh, các địa phương cần thỏa mãn 3 điều kiện về diện tích lãnh thổ, dân số và số lượng đơn vị hành chính cấp huyện trực thuộc. Cụ thể, đối với các tỉnh thuộc khu vực miền núi và vùng cao, yêu cầu diện tích tối thiểu là 8.000km2 và dân số tối thiểu là 900.000 người. Đối với các tỉnh còn lại, diện tích tối thiểu là 5.000km2 và dân số tối thiểu là 1.400.000 người. Đối với các thành phố trực thuộc Trung ương, diện tích tối thiểu là 1.500km2 và dân số tối thiểu là 1.000.000 người. Ngoài ra, tất cả các tỉnh và thành phố đều phải có ít nhất 9 đơn vị hành chính cấp huyện trở lên. Những tỉnh và thành phố chưa đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn quy định tại Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tiêu chuẩn phân loại đơn vị hành chính sẽ phải tiến hành sáp nhập.

Việc sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh cần tuân thủ các nguyên tắc về sự tương đồng trong lịch sử, truyền thống, văn hóa và yếu tố dân tộc, nhằm đảm bảo sự gắn bó của cộng đồng dân cư, đồng thời bảo tồn và phát huy những nét đặc trưng văn hóa, lịch sử và dân tộc của từng địa phương. Việc lựa chọn các đơn vị để sáp nhập cần dựa trên vị trí địa lý liền kề, điều kiện tự nhiên, hệ thống giao thông và không gian kinh tế phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi để khai thác tối đa tiềm năng và lợi thế phát triển kinh tế, hỗ trợ lẫn nhau và thúc đẩy sự tiến bộ của tỉnh sau khi sáp nhập.

Quá trình sáp nhập cũng phải xem xét đến trình độ và năng lực quản lý của các cấp ủy và chính quyền, mức độ chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin. Đặc biệt, cần ưu tiên đảm bảo quốc phòng và an ninh, xây dựng các khu vực phòng thủ vững chắc tại các địa bàn trọng yếu, khu vực hải đảo và vùng biên giới.

Bên cạnh đó, dự thảo Nghị định cũng quy định rõ về việc sẽ không tiến hành sắp xếp đối với các đơn vị hành chính có vị trí địa lý đặc biệt biệt lập, gây khó khăn trong việc xây dựng và tổ chức giao thông kết nối thuận lợi với các khu vực khác. Tương tự, các đơn vị hành chính có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếp đến các vấn đề quốc phòng, an ninh quốc gia và việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ cũng sẽ không thuộc diện thực hiện sắp xếp trong đợt này.

Theo dự kiến, sau quá trình sáp nhập, một tỉnh hình thành từ việc hợp nhất hai tỉnh sẽ tiếp tục được gọi là tỉnh. Trong khi đó, trường hợp một tỉnh sáp nhập vào một thành phố trực thuộc Trung ương, đơn vị hành chính mới vẫn sẽ giữ nguyên tên gọi là thành phố trực thuộc Trung ương.

Theo tờ trình của Bộ Nội vụ, đối với cấp xã, trên phạm vi cả nước có khoảng 9.996 trên tổng số 10.035 đơn vị hành chính cấp xã thuộc danh sách xem xét sắp xếp trong thời gian tới, để còn lại dưới 3.000 đơn vị.