Nam là sinh viên năm nhất. Cô lên Hà Nội với chiếc ba lô sờn màu và đôi giày rách gót. Tiền học phí không phải điều khó khăn nhất — mà là từng bữa cơm trong tháng.

Nam xin làm phục vụ tại một quán cơm bình dân trong ngõ nhỏ phố cổ. Quán nhỏ, ồn, và nhiều khách quen khó tính. Nhưng cô thấy biết ơn. Lương đủ để không đói, và chủ quán không hay soi mói.

Trừ một người phụ nữ.

Chị ta hay mặc áo sơ mi trắng, gương mặt lạnh, tóc búi gọn gàng. Mỗi lần đến đều gọi đúng một món: canh cải nấu thịt, đĩa trứng rán nhỏ, và bát cơm trắng. Lúc nào cũng dặn rõ:

“Không hành, nhiều giá, ít mặn. Tuyệt đối không có tôm sông.”

Nam từng nghĩ người này dị ứng. Nhưng tới lần thứ mười, cô bắt đầu thấy khó hiểu. Không ai lại ăn mãi một món y hệt mỗi lần tới, lại kỹ lưỡng như thể đang thắp hương người đã khuất.

Một hôm muộn, quán đã vãn khách. Người phụ nữ vẫn ngồi đó, chậm rãi ăn từng miếng cơm như nhai lại ký ức. Nam lấy hết dũng khí rót thêm cho chị một chén trà nóng, ngập ngừng hỏi:

– Em xin lỗi nếu hỏi hơi riêng tư, nhưng sao chị ăn mãi một món vậy? Em thấy từ ngày em làm, chị chưa từng đổi.

Chị ấy ngẩng lên. Đôi mắt rất sâu, không trang điểm, không nữ tính, nhưng có thứ gì đó khiến Nam không dời nổi ánh nhìn. Tay chị đặt thìa xuống, giọng thấp, đều:

– Vì… đây là bữa cơm của người đó.

Nam nhíu mày, chưa hiểu.

Chị tiếp lời, như đang tự nói với chính mình:

– Người đó thích canh cải nấu thịt, nhưng ghét hành. Ăn nhạt, mê giá luộc. Và từng suýt chết vì dị ứng tôm sông. Tôi nhớ mãi, nên cứ gọi vậy thôi.

Nam không biết đáp gì. Một lát sau, người phụ nữ đặt chén trà xuống, thở dài.

– Hồi ấy, tôi sinh được con gái. Mẹ chồng bảo đó là điềm xui, đã sinh vào tháng Cô hồn, lại còn là gái. Đứa bé sinh ra hay bệnh, bố nó cứ dằn vặt mãi. Sau một trận cãi nhau, bà ấy đuổi tôi đi. Tôi chưa kịp bế con theo.

Chị mỉm cười, nụ cười lạc lõng:

– Họ bảo tôi là “đồ đàn bà bạc mệnh”, hại cả chồng con. Tôi đi, không ai níu lại. Về sau nghe nói chồng tôi phát bệnh, lúc tỉnh lúc mê.

Nam siết chặt bàn tay đặt dưới gầm bàn. Trong đầu cô là hình ảnh cha mình — ngồi trong bóng tối, lẩm bẩm suốt ngày: “Không phải lỗi của nó… là lỗi mẹ tao…”

Nam chưa bao giờ biết mẹ mình là ai. Bà nội bảo mẹ cô bỏ trốn theo trai, để lại đứa con gái đỏ hỏn như cái nghiệp. Nhưng có đêm, cô thấy cha ôm chiếc khăn sữa cũ, khóc như trẻ lên ba.

– Chị… chị quê ở đâu vậy? – Nam hỏi, giọng run.

– Phú Xuyên. Nhà chồng cũ tôi làm nghề đan lưới bắt tôm. Cũng vì cái nghề đó mà con suýt mất mạng. – Chị nói, mắt nhìn đâu xa lắm.

Nam cứng người. Quê cô cũng ở Phú Xuyên. Cô từng suýt chết vì dị ứng khi còn nhỏ – lý do khiến bà nội đay nghiến mẹ cô “vô phúc”. Mảnh ký ức hiện về – chiếc khăn sữa hồng có thêu tên “N.A.M.” bằng chỉ đỏ. Mẹ cô tự tay thêu, bà nội từng ném nó ra sân rồi bảo: “Giữ cái tên chửa hoang làm gì.”

Nam mở ví, rút ra mảnh vải cũ đã sờn góc – chính là chiếc khăn ấy. Cô ngẩng lên, tay khẽ run:

– Chị… có biết chiếc khăn này không?

Người phụ nữ nhìn, cả người khựng lại. Một thoáng sau, nước mắt chị trào ra. Không thành tiếng. Chị run tay lấy từ túi áo một mẩu vải nhỏ — cùng chất liệu, cùng màu, và… cùng chữ “N.A.M.” lặp lại bằng chỉ đỏ.

Chị nghẹn ngào:

– Lúc bị đuổi đi… tôi chỉ kịp xé đôi chiếc khăn. Sợ không ai tin rằng tôi từng có con gái…

Nam không khóc. Chỉ cúi đầu thật sâu, hai tay đặt lên bàn, khẽ thì thầm:

– Mẹ ơi.

Bàn tay người phụ nữ bật run. Rồi chị ôm chầm lấy cô. Không cần thêm một lời nào.

Ngoài cửa, phố cổ lên đèn. Món cơm nguội trong đĩa chẳng còn hơi ấm, nhưng trái tim Nam nóng như vừa bước vào một mái nhà sau bao năm lưu lạc.