Trăng lưỡi liềm lấp ló sau những đám mây xám. Trên bãi cát dài của làng chài, người đàn bà dáng nhỏ thó đang lom khom gỡ lưới. Lưng bà còng từ năm ba mươi tuổi, cái năm người chồng bỏ đi sau một trận cãi vã tưởng như không đáng.

Bà tên Hòa. Hồi trẻ, ai cũng khen bà đẹp – nước da trắng, giọng nói nhẹ như sóng lùa. Nhưng đời bà chẳng được nhẹ nhàng. Sau khi sinh đến đứa con gái thứ 4, chồng bà – ông Duy – trở nên trầm lặng, bất mãn, rồi rượu chè triền miên. Không phải vì ông ghét con gái. Mà vì ông áp lực.

Cái áp lực đó không từ đâu xa, mà từ chính cha mẹ ông – những người luôn miệng nói:

“Không có thằng cháu đích tôn thì nhà này coi như tuyệt tự!”
“Thuyền ra khơi mà không có tay chèo đàn ông thì chỉ có nước chìm!”

Ông Duy giận bản thân nhiều hơn giận vợ. Là một người đàn ông làng biển, ông mang trong mình cái niềm tin cố hữu: phải có con trai nối dõi. Nhưng ông cũng yêu vợ, thương con. Chính sự giằng xé đó khiến ông rơi vào bế tắc.

Một đêm mưa, sau khi đứa con gái út vừa thôi nôi, ông thu dọn vài bộ đồ, để lại mảnh giấy nguệch ngoạc:

“Anh bất lực. Anh không đáng làm chồng, làm cha. Em tha lỗi.”

Rồi ông ra đi.

Có người nói ông sang Campuchia cưới vợ khác, có người bảo ông chết ngoài biển. Bà Hòa không hỏi. Cũng chẳng oán. Chỉ lặng lẽ sống, nuôi 4 đứa con gái lớn lên bằng nước mắt và cá biển.

Hai mươi năm, 4 đứa con gái lần lượt rời làng chài đi học, đi làm. Người dân lặng lẽ ngưỡng mộ, nhưng cũng xì xào:

“Giỏi gì thì giỏi, không có con trai cũng uổng!”

Chiều nay, làng chài xôn xao. Tin đồn 4 người phụ nữ ăn mặc sang trọng đang tìm đường về nhà bà Hòa khiến ai cũng ngỡ ngàng. Khi 4 chiếc xe hơi đỗ trước cổng nhà, bà đang quét sân, tay run run. 4 người con gái bước xuống, xinh đẹp, thành đạt, ánh mắt long lanh niềm vui và chờ đợi.

“Má ơi, tụi con về rồi!”

Sau bữa cơm đoàn tụ, Nhàn – cô út – kéo mẹ ra sân:

“Má, tụi con mua mảnh đất ven biển rồi. Sẽ xây cho má một ngôi nhà mới. Và còn nữa…”

Cô lấy ra một tập hồ sơ:

“Tụi con sẽ xây Trường Tiểu học Hòa Bình, lấy theo tên má. Để con gái làng chài được học hành như tụi con. Để không ai còn nghĩ con gái là gánh nặng nữa.”

Bà Hòa lặng người.

Sáng hôm sau, một người đàn ông xuất hiện ở đầu làng. Râu ria xồm xoàm, tay xách túi vải rách. Là ông Duy – người chồng năm xưa. Ông đứng từ xa, ánh mắt ngập ngừng. Các con gái ông giờ đã trưởng thành, thành công, đứng cạnh người mẹ mà ông từng bỏ rơi.

Ông định bước đến thì Nhàn cản lại:

“Chúng tôi biết ông là ai. Nhưng tụi con không cần một người cha chọn bỏ má vì một niềm tin sai lầm. Má đã dạy tụi con thành người. Ông không còn chỗ ở đây.”

Không đợi ông đáp, cô quay lưng.

Gió chiều thổi ngược vào mặt người đàn ông, mặn chát.

Trong khi đó, bà Hòa ngồi bên hiên, tay cầm cuốn album con gái mang về. Ánh mắt bà sáng lên, miệng khẽ cười – một nụ cười chưa từng có từ cái ngày ông rời đi.

Tối hôm đó, bà Hòa nhận được một bức thư. Là của ông Duy.

“Hòa à,

Anh không đi theo ai khác. Anh chỉ đi để trốn chạy chính mình – cái tư tưởng mục nát mà cha mẹ anh nhồi vào. Anh làm thuê khắp nơi, chẳng dám quay về.

Anh gửi tiền cho em mỗi tháng qua tên người khác. Anh biết em sẽ không nhận nếu biết là của anh.

Anh bị bệnh gan giai đoạn cuối. Chỉ xin em cho phép anh được nhìn thấy các con lần cuối – từ xa cũng được.

Anh xin lỗi…
– Duy.”

Bà Hòa đọc thư, tay run. Trăng khuya tròn vành vạnh, chiếu xuống bãi cát. Bà nhìn về phía biển – nơi người đàn ông năm xưa đang đứng, nhỏ bé như một dấu chấm hết giữa bao la.