Mùa xuân năm 1965, tại một quán cà phê nhỏ ở ngoại ô Sài Gòn, một chàng lính Mỹ trẻ tuổi tên là Robert Miller đã gặp cô gái Việt Nam tên Lan. Cô phục vụ ở đó, hay cười và nói tiếng Anh chậm rãi, còn anh thì vụng về nhưng chăm chú lắng nghe từng câu cô nói. Những buổi trò chuyện ngắn ngủi giữa tiếng máy bay và còi báo động chiến tranh lại trở thành khoảnh khắc bình yên hiếm hoi trong cuộc đời đầy biến động của một người lính.

Robert và Lan không bao giờ gọi tên thứ tình cảm họ dành cho nhau. Không lời tỏ tình, không hứa hẹn, chỉ có ánh mắt lưu luyến mỗi khi anh phải trở về đơn vị và nụ cười buồn mỗi lần cô tiễn anh ra xe. Một tháng trước ngày rút quân, Robert đưa cho Lan một bức thư, nhét vội vào tay cô khi trời bắt đầu mưa. Anh nói: “Nếu có duyên, anh sẽ quay lại.”

Nhưng Robert không bao giờ quay lại. Sau chiến tranh, anh trở về Mỹ với vết thương ở chân và những giấc mơ đầy tiếng súng. Lá thư gửi Lan đã bị thất lạc. Anh viết thêm hai lần nữa, nhưng không bao giờ nhận được hồi âm. Không biết cô còn sống, đã đi đâu, hay có chờ anh không, Robert dằn lòng chôn kín những ký ức ấy. Anh kết hôn, làm thợ máy, rồi về hưu ở một thị trấn nhỏ bang Ohio. Vợ mất sớm, con cái trưởng thành, cuộc sống ông trở nên trống trải hơn bao giờ hết.

Chiến tranh đã lùi xa, nhưng nỗi ân hận thì ở lại. Mỗi khi nhìn lại chặng đường đã qua, Robert không khỏi tự trách mình vì đã từng là một phần trong cuộc chiến mà ông dần nhận ra là vô nghĩa. “Tôi không nên ở đó,” ông từng thổ lộ với một người bạn già trong buổi chiều mùa thu lặng lẽ. “Tôi đã góp phần vào nỗi đau của một đất nước mà tôi không hiểu, không thuộc về. Điều duy nhất khiến tôi cảm thấy mình không hoàn toàn là kẻ tồi tệ… là đã gặp được Lan.”

Cho đến một hôm, đứa cháu ngoại dạy ông cách dùng Internet. “Ông thử gõ tên cô ấy đi,” thằng bé gợi ý sau khi nghe ông kể về “người con gái Việt từng làm ông thấy bình yên giữa chiến tranh”. Lúc đầu, Robert từ chối. Nhưng tối hôm đó, ông ngồi một mình, mở laptop lên và tìm kiếm.

Chỉ sau vài tuần, ông tìm được một bài báo tiếng Anh viết về một cô giáo người Việt từng dạy tiếng Anh cho lính Mỹ trong chiến tranh, hiện đang sống ở Đà Lạt. Bức ảnh mờ, nhưng đôi mắt ấy, nụ cười ấy… ông không thể nhầm.

Ông viết một email. Dòng đầu tiên: “Anh là Robert. Em có còn nhớ anh không?”

Ba ngày sau, hộp thư có phản hồi: “Em chưa bao giờ quên.”

Tháng 3 năm 2024, Robert đáp chuyến bay đến Việt Nam. Lần đầu tiên sau 60 năm, ông quay lại nơi đã từng yêu.

Lan đợi ông ở sân bay Tân Sơn Nhất, tóc bạc nhiều, nhưng ánh mắt vẫn như ngày nào. Ông nhận ra bà ngay lập tức. Không cần nói gì, họ ôm nhau thật chặt. Những người xung quanh dừng lại nhìn, nhưng cả hai chẳng quan tâm.

Họ về Đà Lạt, nơi Lan sống cùng con gái. Bà chưa từng lấy chồng, bảo rằng không ai khiến trái tim bà thấy đủ yên như Robert từng làm. Khi nghe vậy, ông chỉ nắm lấy tay bà, khẽ nói: “Anh chưa bao giờ quên em, dù chỉ một phút.”

Những ngày sau đó, họ cùng đi dạo quanh hồ Xuân Hương, ngồi uống cà phê trên đồi và kể cho nhau nghe về những năm tháng lạc mất nhau. Robert không hỏi vì sao bà không hồi âm thư, Lan không trách vì sao ông không quay lại. Cả hai đều hiểu: có những điều không thể giải thích, chỉ có thể chấp nhận.

“Em từng nghĩ mình đã mơ,” Lan nói khi họ ngồi trên ban công nhìn sương giăng. “Một người lính Mỹ, giữa chiến tranh, lại có thể hiền như thế.”

“Anh từng nghĩ sẽ không bao giờ gặp lại em,” Robert đáp. “Vậy mà chúng ta vẫn ở đây.”

Tuần cuối cùng của chuyến đi, Robert hỏi Lan: “Em có muốn sang Mỹ không?”

Bà bật cười, lắc đầu. “Em già rồi, chỉ muốn ở nơi này.”

“Vậy anh sẽ ở lại đây với em vài tháng mỗi năm,” ông nói, giọng chắc nịch. “Nếu em không đi, anh sẽ đến.”

Lan gật đầu. Họ không cần nhiều thời gian để yêu lại từ đầu. Vì thực ra, họ chưa từng hết yêu.

Robert trở về Mỹ, làm hộ chiếu mới, sắp xếp giấy tờ. Tháng 6, ông quay lại Đà Lạt, mang theo ít hành lý và một chiếc nhẫn bạc đơn giản.

Trong vườn nhà, giữa tiếng chim và nắng sớm, ông quỳ xuống: “Anh không thể bù đắp 60 năm, nhưng có thể cùng em đi tiếp đoạn đường còn lại.”

Lan không trả lời. Bà chỉ khóc, rồi đưa tay ra cho ông đeo nhẫn.

Tháng 7, mùa mưa về với Đà Lạt. Những cơn mưa dai dẳng như thể muốn giữ hai người già ở trong nhà lâu hơn, để họ có thêm thời gian cùng nhau. Robert học cách pha cà phê phin, cách nhón chân đi trên nền gạch ướt, còn Lan quen dần với việc mỗi sáng thức dậy có tiếng ngáy nhẹ bên cạnh.

Buổi sáng của họ bắt đầu chậm rãi. Robert ngồi đọc sách, còn Lan cắt rau nấu bữa sáng. Cứ vài hôm, họ lại xuống chợ, tay trong tay, giữa những ánh nhìn tò mò pha chút trìu mến của người dân địa phương. Người nước ngoài tóc bạc dắt tay một bà cụ Việt Nam, chuyện tình như từ phim bước ra.

Lan đưa ông đi thăm lại căn nhà cũ ở Biên Hòa, nơi cô từng sống cùng cha mẹ, nơi từng là chốn chờ đợi vô vọng trong những tháng ngày chiến tranh. Bức tường đã loang màu, hàng xóm xưa đã đổi chủ, nhưng khi đứng trước cổng sắt cũ kỹ, Robert vẫn nắm chặt tay Lan, như thể muốn xin lỗi cho tất cả những năm tháng lỡ hẹn.

Một tối, khi đèn đã tắt và tiếng mưa vẫn lộp độp bên ngoài mái tôn, Lan hỏi: “Anh có bao giờ trách em không?” “Vì điều gì?” “Vì đã không trả lời thư anh. Vì để mình anh đi suốt ngần ấy năm.”

Robert im lặng một lúc lâu. Rồi ông quay sang, đặt tay lên ngực bà, nơi trái tim vẫn đập đều đặn: “Anh không trách gì cả. Vì trái tim em, dù không gửi thư, vẫn chưa bao giờ quên anh. Như anh chưa từng quên em – dù chỉ một phút.”

Họ cùng khóc, rồi cùng cười, như bao nhiêu lần trong những tháng vừa qua.

Tháng 9, Robert quay lại Mỹ để khám sức khỏe định kỳ. Lan tiễn ông ra sân bay, không còn là cô gái 17 tuổi tiễn lính ngày nào, mà là một người đàn bà từng trải, vững chãi, nhưng trong mắt vẫn có nỗi lo. “Anh hứa sẽ quay lại sớm nhé,” bà nói, bàn tay níu áo ông không rời.

Robert cười: “Anh không để em đợi thêm 60 năm đâu. Tháng 12 anh về, đón Giáng sinh ở đây, với em.”

Và ông giữ lời. Tháng 12, ông trở lại Đà Lạt. Trong vali không chỉ có quần áo và quà bánh, mà còn là giấy tờ tạm trú dài hạn và cả đơn xin nhập quốc tịch Việt Nam mà ông đang tìm cách thực hiện.

“Anh định sống ở đây luôn sao?” Lan hỏi.

“Ở đâu có em, ở đó là nhà,” ông đáp, không do dự.

Cuối năm ấy, dưới ánh đèn vàng ấm áp, bên cây thông Noel nhỏ trong phòng khách, con gái Lan cùng vài người bạn thân tổ chức một buổi tiệc nhỏ. Mọi người nâng ly chúc mừng hai người già — một chuyện tình tưởng như lỡ dở, nay lại vẹn tròn sau sáu mươi năm.

Không ai nói ra, nhưng ai cũng hiểu, tình yêu không cần ồn ào, không cần dài rộng. Chỉ cần đúng người, dù là ở tuổi đôi mươi hay thất thập.

Và chỉ cần một câu: “Anh chưa bao giờ quên em — dù chỉ một phút.”