Trung Quốc đã không để sự phụ thuộc vào xe điện trở thành rủi ro mà ngược lại, tận dụng nó để phát triển một hệ thống năng lượng linh hoạt và phản ứng nhanh.

Khi Trung Quốc vươn lên thành quốc gia sở hữu đội xe điện lớn nhất thế giới, với hơn 50 triệu phương tiện tính đến giữa năm 2024, một câu hỏi cấp bách đặt ra là: điều gì sẽ xảy ra nếu mất điện diện rộng? Mối lo này không phải là lý thuyết. Vào tháng 7/2021, trận lụt lịch sử tại Trịnh Châu đã gây tê liệt hệ thống giao thông, khiến hơn 1.100 cộng đồng mất điện, các bệnh viện hoạt động cầm chừng và nhiều xe điện không thể di chuyển vì không thể sạc.

Trung Quốc, quốc gia dẫn đầu trong điện khí hóa giao thông, đang phải đối diện với chính “gót chân Achilles” của mình – sự phụ thuộc toàn diện vào lưới điện. Nhưng thay vì chấp nhận rủi ro, họ đã triển khai một loạt giải pháp công nghệ và hạ tầng để biến thách thức thành cơ hội, và biến xe điện không chỉ là phương tiện di chuyển, mà còn là thành phần của hệ sinh thái năng lượng di động linh hoạt.

Từ “xe cứu hộ sạc” đến “nhà máy điện di động”

Nhiều hãng xe điện tại Trung Quốc đã đầu tư vào dịch vụ sạc di động. Các xe tải chứa pin lớn được thiết kế như một trạm sạc khẩn cấp có thể được triển khai nhanh chóng đến vị trí cần thiết. Đi đầu là NIO, với dịch vụ “NIO Power Mobile” cho phép sạc 10 phút để đi thêm 100 km. Không dừng lại ở đó, Trung Quốc đang thử nghiệm xe sạc tự hành (MESCV) – các robot có thể tự định vị và sạc cho xe gặp sự cố mà không cần sự điều khiển từ con người.

NIO Power Mobile

>> Ô tô điện ‘made in Vietnam’ giá chỉ ngang SH, sắp chào hàng khi Hà Nội cấm xe xăng

Ngoài ra, thị trường thiết bị sạc cá nhân di động cũng đang phát triển mạnh. Những bộ pin lithium-ion dung lượng từ 1–2 kWh có thể cứu nguy cho xe điện trong tình huống khẩn cấp. Một số sản phẩm có thể sạc lại bằng năng lượng mặt trời, tạo ra giải pháp thực sự ngoài lưới trong những ngày thiên tai kéo dài.

Một trong những giải pháp nổi bật khác là công nghệ đổi pin – giúp tài xế thay viên pin cạn bằng pin đầy chỉ trong vòng 5 phút. NIO đã thiết lập hơn 2.400 trạm đổi pin trên toàn quốc, trong đó hơn 800 trạm đặt tại các cao tốc. Mỗi trạm chứa trung bình 23 viên pin, tương đương 2 MWh – đủ cung cấp điện cho hàng trăm hộ gia đình trong một khoảng thời gian ngắn. Đáng chú ý, các trạm này không chỉ phục vụ phương tiện mà còn tích hợp khả năng ổn định lưới điện thông qua mô hình lưu trữ năng lượng và cấp điện ngược trở lại khi cần thiết.

Bên cạnh đó, công nghệ V2L (Vehicle-to-Load) cho phép xe điện cung cấp điện xoay chiều để vận hành các thiết bị gia dụng như đèn, tủ lạnh, hoặc thiết bị y tế. Nhiều dòng xe của BYD và Xpeng đã được trang bị sẵn tính năng này với công suất từ 3.3 đến 6 kW. Trong điều kiện thiên tai, xe điện V2L có thể trở thành máy phát điện mini phục vụ hộ gia đình hoặc điểm trú ẩn.

Trung Quốc đang phát triển hàng loạt giải pháp sạc xe điện tiện lợi

Tiến xa hơn là công nghệ V2G (Vehicle-to-Grid), cho phép xe điện sạc và xả ngược lại vào lưới điện. Trung Quốc hiện đang triển khai 30 dự án thí điểm V2G tại 9 thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải và Thâm Quyến, nhằm tận dụng hàng triệu pin xe làm “nhà máy điện ảo”. Với số lượng xe ngày càng tăng, tiềm năng lưu trữ và ổn định lưới điện từ V2G là khổng lồ.

Xây dựng hệ sinh thái điện toàn diện

Để hiện thực hóa chiến lược này, Trung Quốc đã đầu tư mạnh vào hạ tầng: hơn 1,1 triệu trạm sạc được triển khai, cùng hàng chục GW năng lượng lưu trữ và hạ tầng pin mặt trời tích hợp tại các trạm đổi pin. Tập đoàn lưới điện quốc gia Trung Quốc (State Grid) phối hợp cùng các nhà sản xuất để điều phối năng lượng hiệu quả hơn qua các nền tảng công nghệ số, đảm bảo việc phân phối điện trong cả thời điểm cao điểm lẫn khi mất điện.

Trung Quốc đã không để sự phụ thuộc vào xe điện trở thành rủi ro mà ngược lại, tận dụng nó để phát triển một hệ thống năng lượng linh hoạt và phản ứng nhanh. Từ xe cứu hộ di động, trạm đổi pin độc lập, sạc năng lượng mặt trời đến công nghệ V2G tiên tiến – tất cả tạo thành một lưới an ninh năng lượng mới, giúp quốc gia này không chỉ đứng vững khi thiên tai ập đến, mà còn dẫn đầu cuộc cách mạng năng lượng tương lai.