Ông Nam, bố chồng tôi, là một người đàn ông giản dị đến lạ. Ông sống trong căn nhà cấp bốn cũ kỹ ở ngoại ô, chẳng bao giờ khoe khoang, cũng chẳng để lộ chút gì về cuộc đời mình trước khi về hưu. Điều duy nhất chúng tôi biết là lương hưu của ông lên tới 70 triệu mỗi tháng – một con số khủng khiếp đối với một người từng làm công chức bình thường. Chồng tôi, Tuấn, luôn thắc mắc: “Bố làm gì mà lương hưu cao thế?” Nhưng ông chỉ cười, bảo: “Thời chiến tranh, bố có công với nước, thế thôi.” Chúng tôi không đào sâu, dù trong lòng vẫn nghi ngờ.

Ngày ông mất, cả gia đình bàng hoàng không chỉ vì sự ra đi đột ngột mà còn vì ông chẳng để lại gì. Không vàng, không tiền, không sổ tiết kiệm. Căn nhà thì đã sang tên cho Tuấn từ trước. 70 triệu mỗi tháng, hơn chục năm trời, số tiền ấy đi đâu? Hàng xóm bắt đầu xì xào. Có người bảo ông bị lừa hết tiền, kẻ khác đồn ông có con rơi ở đâu đó. Nhưng cay đắng nhất là mẹ chồng tôi, bà quay sang nghi ngờ chính tôi và Tuấn. Bà cho rằng chúng tôi đã âm thầm biển thủ tiền của ông, rằng chúng tôi “đợi ông chết để độc chiếm”. Những lời cay nghiệt ấy khiến vợ chồng tôi sống không yên.

Căng thẳng lên đến đỉnh điểm khi mẹ chồng đòi bán căn nhà để chia tài sản, dù nó đã là của Tuấn hợp pháp. Bà nói: “Nếu không có tiền, thì phải có đất. Tôi không tin ông ấy không để lại gì!” Cuối cùng, để chứng minh sự trong sạch, chúng tôi đồng ý bán nhà. Người mua muốn đập đi xây lại, và hôm đội thợ đến đào móng, bí mật kinh hoàng dần lộ ra.

Khi lớp đất đầu tiên được bới lên, một mùi hôi thối nồng nặc bốc lên. Đám thợ hoảng loạn bỏ chạy, gọi chúng tôi ra xem. Dưới móng nhà, không phải một mà là hàng chục chiếc thùng nhựa cũ kỹ, bên trong chứa đầy tiền mặt – những tờ bạc polymer cũ nát, bọc trong túi nilon giờ đã rách toạc. Tiền bị ẩm mốc, mục ruỗng, gần như không còn giá trị. Tổng cộng, qua kiểm đếm sơ bộ, số tiền lên tới cả tỷ đồng, nhưng chẳng còn dùng được nữa. Bên cạnh đống tiền là một cuốn sổ tay nhỏ, chữ viết tay run rẩy của ông Nam: “Tiền này là máu xương của đồng đội. Tôi không dám tiêu, chỉ muốn giữ lại cho sạch lương tâm.”

Hóa ra, ông Nam từng tham gia một chiến dịch đặc biệt thời chiến tranh, liên quan đến việc vận chuyển tiền cứu trợ bí mật. Khi chiến tranh kết thúc, một phần tiền không được bàn giao, và ông đã giữ lại, không phải vì tham lam mà vì ám ảnh với lời thề sẽ bảo vệ nó đến cùng. Ông chôn số tiền dưới móng nhà, nghĩ rằng đó là nơi an toàn nhất, nhưng không ngờ thời gian và độ ẩm đã phá hủy tất cả.

Mẹ chồng tôi lặng người khi đọc cuốn sổ. Bà không nói gì, chỉ quay về phòng, khóc nức nở. Vợ chồng tôi được minh oan, nhưng chẳng ai vui. Số tiền ấy, dù từng là cả một gia tài, giờ chỉ còn là đống giấy vụn vô giá trị. Chúng tôi quyết định báo cáo sự việc cho chính quyền. Họ thu hồi đống tiền, xác minh nguồn gốc, và cuối cùng chỉ trả lại cuốn sổ tay như một kỷ vật.

Căn nhà được bán đi, số tiền chia đều cho cả gia đình. Nhưng từ đó, mỗi lần nhắc đến ông Nam, không ai còn dám phán xét. Ông đã sống một cuộc đời đầy bí ẩn, và có lẽ, cả những nỗi đau mà chúng tôi mãi mãi không hiểu hết.