Ở mùa xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT vài năm trước có lẽ gây chú ý hơn cả là trường hợp hai cha con nghệ sĩ Tự Lẫm – Tự Long đều lọt vào danh sách.
Liền anh “Đến hẹn lại lên” giờ mới… lên!
Nghệ sĩ Vũ Tự Lẫm (bố đẻ của Tự Long) được biết đến qua vai trò của một nghệ sĩ hát quan họ cùng thời với nhiều nghệ sĩ nổi tiếng như: Lệ Ngải, Thúy Cải, Xuân Mùi, Hai Tráng…
Trong bộ phim “Đến hẹn lại lên” (1974) của đạo diễn Trần Vũ, nghệ sĩ Tự Lẫm được chọn đóng vai Chi – anh hai quan họ – cùng diễn viên Như Quỳnh. Với lối diễn xuất sâu lắng, nội tâm, hai nhân vật chính trong phim đã chiếm được cảm tình, gây xúc động mạnh mẽ với khán giả màn ảnh rộng.
Ngày ấy, nghệ sĩ Tự Lẫm không trải qua trường lớp điện ảnh nào nhưng vẫn nhập vai, hóa thân bằng cảm xúc gan ruột. Cũng nhờ vai diễn này mà tiếng tăm của “anh hai” Tự Lẫm càng vang xa. Có một thời, đi đâu mọi người đều nhận ra, gọi với tên gọi trìu mến “anh Hai Chi chồng cô Nết”.
Thời là diễn viên đoàn quan họ, vợ chồng nghệ sĩ Vũ Tự Lẫm – Minh Phức từng được nhiều huy chương, bằng khen qua các hội diễn nhưng nếu ai đến thăm nhà sẽ không thấy treo bằng khen hay tấm huy chương nào. Duy chỉ có tấm ảnh đen trắng chụp lại cảnh anh đóng vai Chi trong phim” Đến hẹn lại lên” treo ngay ngắn trên tường.
Vợ chồng nghệ sĩ Tự Lẫm-Minh Phức bên niềm vui tuổi già
Sau này, “cô Nết” ngày càng nổi tiếng, được phong tặng danh hiệu NSND đã lâu lâu mà “anh Chi” “đã mang lấy nghiệp vào thân” nên vẫn ở chốn quê, bầu bạn với ruộng đồng, áo the khăn xếp. Thỉnh thoảng, có người nhắc nhớ về vai diễn xưa kia, nghệ sĩ Tự Lẫm lại bồi hồi: “Chả biết Như Quỳnh có còn nhớ những ngày về làng gốm Thổ Hà, về làng Phù Lưu đóng phim cùng tôi không!”.
Trải qua gần một đời cống hiến cho nghệ thuật với bao thăng trầm, đổi thay, nghệ sĩ Tự Lẫm vẫn giữ được cốt cách của liền anh quan họ, thủy chung, mực thước với những lời ca cổ, không ồn ào, không đàn sáo… và quyết không đánh đổi những lời ca như chắt từ mồ hôi, nước mắt của ông cha để hưởng những lợi lộc tầm thường.
Hay tin nghệ sĩ Tự Lẫm được phong danh hiệu NSƯT, nhiều nghệ sĩ mừng cho ông bởi phía sau những cống hiến âm thầm của Tự Lẫm là tinh thần giữ gìn một góc thiêng cho di sản quan họ và lấy sự quý mến, ngưỡng vọng của khán giả làm tấm huy chương cao quý cho mình.
“Hậu sinh khả úy”?
Trái ngược với cha mình, chuyện NSƯT Tự Long lọt danh sách phong tặng NSND lại gây nhiều ồn ào, tranh luận. Nhiều ý kiến cho rằng, thành tích giúp Tự Long được ghi nhận ở lĩnh vực chèo. Tuy nhiên, hiếm có khán giả nào nhớ những vở chèo Tự Long diễn, những nhân vật anh đã nhập vai.
Thay vào đó, đa số khán giả chỉ biết đến Tự Long diễn hài cùng thời với: Xuân Bắc, Công Lý, Quang Thắng… Hoặc cụ thể hơn, có thể nhớ đến vai hóa thân Bầu Kiên nói về bóng đá Việt Nam, bắt chước Lệ Rơi hát nhạc phim Titanic, chương trình “Chém chuối cuối tuần”, ” Ơn giời, cậu đây rồi”…
Nghệ sĩ Tự Long đang sở hữu nhiều giải thưởng
Nói về nghiệp diễn, Tự Long chia sẻ, anh tự hào khi mình là người đóng được nhiều thể loại, từ vai phụ đến chính, quần chúng đến phản diện, chính diện. Với chèo, anh đóng từ vai kép, đào, mụ, hề, vai nào cũng có… huy chương!
Việc nghệ sĩ Tự Long được nhiều thế hệ khán giả yêu mến, đặc biệt là các khán giả nhí qua những tiểu phẩm hài cho thiếu nhi không có nghĩa là danh hiệu NSND trao cho diễn viên hài sinh năm 1973 sẽ hoàn toàn thuyết phục.
Từ chuyện hai cha con nghệ sĩ Tự Lẫm – Tự Long cùng lúc được phong tặng danh hiệu NSND, NSƯT… đã xuất hiện rất nhiều lời chúc mừng, bình luận cho thành quả hơi “ngược đời”: Cha NSƯT, con NSND! Trường hợp này, nếu áp dụng câu “Hậu sinh khả úy” của các cụ ta xưa liệu rằng có hợp tình hợp cảnh không?
Ngay cả khi cùng là nghệ sĩ, cùng chung một nhà… nhưng sự khác biệt về thế hệ, cuộc đời, sự nghiệp… và rất nhiều điều khác nữa nên thiết nghĩ, nếu có cho ra những kết quả khác nhau cũng chẳng có gì lạ!
