Tôi về làm dâu nhà họ Trần được sáu năm. Nhà chồng tôi có truyền thống bốn đời làm bác sĩ Đông y, nổi tiếng khắp vùng với những bài thuốc gia truyền chữa bách bệnh. Từ ngày bước chân vào nhà, mẹ chồng tôi, bà Hiền, đã đối xử với tôi như con ruột. Bà tỉ mỉ chăm sóc, đặc biệt là việc mỗi ngày đều tự tay sắc một thang thuốc Bắc cho tôi uống. “Con dâu nhà này phải khỏe mạnh, để sinh con trai nối dõi dòng họ,” bà thường nói, giọng đầy yêu thương.

Thang thuốc có vị đắng ngắt, mùi thơm nồng của các loại thảo dược quyện vào nhau. Tôi không thích uống, nhưng vì lòng hiếu thảo và mong muốn làm tròn bổn phận, tôi chưa từng từ chối. Mẹ chồng bảo đó là thuốc bổ, giúp tôi cường tráng, dễ thụ thai và sinh con khỏe mạnh. Tôi tin bà, bởi cả vùng này ai cũng kính nể tay nghề của gia đình chồng.

Năm đầu tiên, tôi sinh con gái đầu lòng, bé Linh. Cả nhà vui mừng, nhưng tôi thoáng thấy ánh mắt mẹ chồng thoáng chút thất vọng. Bà vẫn cười, vẫn sắc thuốc cho tôi uống, bảo rằng: “Không sao, con gái cũng quý. Uống thuốc này tiếp đi, rồi sẽ có con trai.” Tôi gật đầu, tiếp tục uống.

Hai năm sau, tôi sinh bé Lan, rồi ba năm sau nữa là bé Ngọc. Cả ba đều là con gái, xinh xắn và khỏe mạnh. Nhưng mỗi lần tôi sinh, ánh mắt mẹ chồng lại trầm xuống, dù bà vẫn chu đáo chăm sóc tôi như trước. Lời chúc mừng của bà dần thay bằng những câu nói bóng gió: “Nhà này cần một đứa con trai để giữ gìn nghề thuốc gia truyền.” Tôi bắt đầu cảm thấy áp lực, nhưng không dám nói ra.

Chồng tôi, anh Tuấn, là người hiền lành, yêu thương vợ con. Anh luôn an ủi tôi: “Anh không quan trọng trai hay gái, miễn là con khỏe mạnh.” Nhưng tôi biết, sâu thẳm trong lòng, anh cũng mong có một cậu con trai để làm vui lòng mẹ. Tôi tự trách mình, nghĩ có lẽ cơ thể mình không tốt, nên cố gắng uống thuốc đều đặn hơn, hy vọng lần sinh tiếp theo sẽ khác.

Một ngày nọ, khi đang dọn dẹp tủ thuốc của mẹ chồng để tìm ít cao dán cho bé Ngọc bị sốt, tôi vô tình thấy một quyển sổ cũ kỹ nằm dưới đáy ngăn kéo. Tò mò, tôi mở ra xem. Đó là ghi chép của mẹ chồng, liệt kê các bài thuốc gia truyền. Lật đến trang cuối, tôi sững sờ khi thấy dòng chữ viết tay: “Bài thuốc tránh sinh con trai – dùng cho con dâu.” Dưới đó là danh sách các loại thảo dược quen thuộc: đương quy, thục địa, bạch thược… chính là những thứ tôi ngửi thấy trong thang thuốc mẹ sắc cho tôi suốt sáu năm qua.

Tim tôi đập thình thịch. Tôi không tin nổi. Mẹ chồng, người luôn yêu thương tôi, lại âm thầm cho tôi uống thuốc để chỉ sinh con gái? Nhưng tại sao? Nhà họ Trần luôn coi trọng con trai, coi đó là người nối dõi nghề thuốc. Tôi run rẩy cầm quyển sổ, quyết định hỏi mẹ chồng cho ra lẽ.

Tối đó, khi cả nhà đã ngủ, tôi mang quyển sổ đến phòng mẹ chồng. Bà đang ngồi pha trà, thấy tôi bước vào với vẻ mặt căng thẳng, bà khựng lại. Tôi đặt quyển sổ lên bàn, giọng run run: “Mẹ, đây là gì? Có phải mẹ đã cho con uống thuốc này để con chỉ sinh con gái?”

Mẹ chồng nhìn quyển sổ, rồi nhìn tôi. Thay vì hoảng hốt hay chối cãi, bà bình tĩnh ngồi xuống, thở dài. “Con ngồi đi, mẹ sẽ kể cho con nghe sự thật.”

Bà bắt đầu kể, giọng trầm buồn. Hóa ra, hơn bốn mươi năm trước, chính bà cũng từng là một cô dâu mới về nhà họ Trần. Khi đó, bà nội chồng tôi, một người phụ nữ nghiêm khắc, đã ép bà uống một loại thuốc khác – thuốc giúp sinh con trai. Bà Hiền sinh liên tiếp ba người con trai, trong đó có chồng tôi. Nhưng sau mỗi lần sinh, sức khỏe bà yếu đi trầm trọng, đến mức suýt mất mạng khi sinh người con út. Sau này, bà phát hiện ra bài thuốc ấy chứa những dược liệu độc hại, làm tổn thương cơ thể người mẹ, chỉ để đảm bảo sinh con trai. Bà đã thề sẽ không để con dâu mình phải chịu đựng điều đó.

“Nhà này coi trọng con trai, nhưng mẹ không muốn con phải trả giá bằng sức khỏe, thậm chí là tính mạng,” bà nói, mắt đỏ hoe. “Mẹ đã nghiên cứu và tạo ra bài thuốc kia, để con chỉ sinh con gái. Mẹ biết làm vậy là ích kỷ, là lừa dối con, nhưng mẹ không muốn mất con. Con trai hay con gái không quan trọng, mẹ chỉ muốn con bình an.”

Tôi ngồi đó, sững sờ. Hóa ra, thang thuốc tôi uống không phải để tẩm bổ, mà là để bảo vệ tôi khỏi một truyền thống độc hại. Cơn giận trong tôi tan biến, thay vào đó là sự xót xa. Mẹ chồng đã chọn cách im lặng chịu đựng áp lực từ dòng họ, để bảo vệ tôi theo cách mà bà cho là đúng.

Tôi nắm tay bà, nước mắt lăn dài. “Con cảm ơn mẹ, nhưng từ giờ, con muốn chúng ta thẳng thắn với nhau. Con sẽ cùng mẹ thay đổi truyền thống này, để các con gái của con cũng được tự hào là người nhà họ Trần.”

Bà Hiền gật đầu, mỉm cười. Lần đầu tiên, tôi thấy bà nhẹ nhõm, như trút được gánh nặng đã mang suốt bao năm.

Từ hôm đó, tôi không uống thang thuốc nữa. Nhưng tôi và mẹ chồng bắt đầu cùng nhau viết lại câu chuyện của gia đình, nơi con trai hay con gái đều có thể kế thừa di sản Đông y, không phải bằng dòng máu, mà bằng đam mê và trái tim.