Chính sách mới của Chính phủ nhằm tạo động lực mạnh mẽ hơn cho người dân, đặc biệt là nhóm yếu thế, tích cực tham gia BHXH tự nguyện.

Nghị định số 159/2025/NĐ-CP do Chính phủ ban hàng, chính thức có hiệu lực từ hôm nay, ngày 1/7/2025, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội liên quan đến bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện. Điểm đáng chú ý trong Nghị định này là quy định mới về mức hỗ trợ tiền đóng BHXH tự nguyện từ ngân sách nhà nước cho các đối tượng tham gia, với tỷ lệ hỗ trợ được nâng lên đáng kể so với quy định hiện hành.

Cụ thể, mức hỗ trợ của Nhà nước được xác định theo tỷ lệ phần trăm trên mức đóng hằng tháng của người tham gia, căn cứ vào chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn. Theo đó, người thuộc hộ nghèo, người đang sinh sống tại xã đảo, đặc khu sẽ được hỗ trợ tới 50% mức đóng. Đối tượng thuộc hộ cận nghèo được hỗ trợ 40%. Mức hỗ trợ 30% dành cho người dân tộc thiểu số, và 20% áp dụng cho các đối tượng còn lại. Quy định này thay thế mức hỗ trợ trước đây theo Luật BHXH 2014, vốn lần lượt là 30%, 25% và 10% tương ứng với các nhóm đối tượng.

Nghị định cũng nêu rõ, trong trường hợp một người tham gia BHXH tự nguyện thuộc nhiều đối tượng hỗ trợ khác nhau, mức hỗ trợ cao nhất sẽ được áp dụng. Ngoài nguồn hỗ trợ từ ngân sách trung ương, Nhà nước khuyến khích các tổ chức, cá nhân hỗ trợ thêm cho người dân tham gia BHXH tự nguyện. Đồng thời, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố, căn cứ vào điều kiện kinh tế – xã hội và khả năng cân đối ngân sách địa phương, trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định hỗ trợ thêm, vượt mức quy định của Nghị định.

Thời gian được hỗ trợ tùy thuộc vào thời gian người dân thực tế tham gia BHXH tự nguyện nhưng không vượt quá 10 năm (tương đương 120 tháng). Chính phủ cũng sẽ xem xét điều chỉnh mức hỗ trợ trong từng giai đoạn, phù hợp với tình hình kinh tế – xã hội và khả năng ngân sách nhà nước.

Ảnh minh họa

Quy trình thực hiện việc hỗ trợ cũng được quy định chặt chẽ. Người tham gia nộp phần tiền thuộc trách nhiệm của mình cho cơ quan BHXH hoặc tổ chức dịch vụ thu được ủy quyền. Cơ quan BHXH định kỳ 3, 6 hoặc 12 tháng sẽ tổng hợp số đối tượng được hỗ trợ, số tiền đã thu và kinh phí ngân sách nhà nước cần hỗ trợ để gửi cơ quan tài chính. Trên cơ sở đó, cơ quan tài chính thực hiện chuyển kinh phí vào Quỹ BHXH mỗi quý một lần, theo đúng phân cấp quản lý ngân sách tại địa phương.

Trước thời điểm Nghị định 159 có hiệu lực, mức hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện được thực hiện theo Luật BHXH 2014, với mức cao nhất là 30% cho hộ nghèo. Chính sách này từng bước thúc đẩy số lượng người tham gia BHXH tự nguyện tăng lên. Đến cuối năm 2023, cả nước ghi nhận 1,91 triệu người tham gia, tăng hơn 1,64 triệu người so với năm 2018.

Tuy nhiên, thống kê cũng cho thấy sự hạn chế khi các nhóm đối tượng được hưởng mức hỗ trợ cao lại có tỷ lệ tham gia thấp. Cụ thể, trong năm 2023, chỉ khoảng 33.500 người thuộc hộ nghèo và gần 38.300 người thuộc hộ cận nghèo tham gia BHXH tự nguyện. Việc điều chỉnh tăng mức hỗ trợ của Chính phủ nhằm tạo động lực mạnh mẽ hơn cho người dân, đặc biệt là nhóm yếu thế, tích cực tham gia chính sách an sinh xã hội này.