Việc không đăng ký hộ kinh doanh không đồng nghĩa với việc được miễn nghĩa vụ thuế. Nghĩa vụ kê khai và nộp thuế phụ thuộc vào bản chất hoạt động kinh doanh và doanh thu.

Trên các trang thông tin trao đổi về thuế, các cá nhân buôn bán nhỏ lẻ, kinh doanh thời vụ hoặc hoạt động tự do mà không đăng ký hộ kinh doanh đưa ra thắc mắc không đăng ký kinh doanh có phải nộp thuế hay không. Không ít người cho rằng nếu không đăng ký thì sẽ không bị ràng buộc về nghĩa vụ thuế.

Tuy nhiên, trên thực tế, việc không đăng ký hộ kinh doanh không đồng nghĩa với việc được miễn trừ nghĩa vụ kê khai, nộp thuế. Vấn đề nằm ở bản chất hoạt động kinh doanh và mức thu nhập phát sinh chứ không dựa vào việc có đăng ký hay không.

Những nhóm không đăng ký hộ kinh doanh nhưng vẫn cần nộp thuế

Theo quy định tại Điều 2, Thông tư 40/2021 của Bộ Tài chính, một số trường hợp không đăng ký kinh doanh nhưng vẫn phải nộp thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập cá nhân.

Cụ thể, hộ, cá nhân kinh doanh là cá nhân có hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ thuộc tất cả lĩnh vực, ngành nghề sản xuất, kinh doanh theo quy định của pháp luật.

Nhóm đối tượng này bao gồm những người hành nghề độc lập trong những lĩnh vực, ngành nghề được cấp giấy phép hoặc chứng chỉ hành nghề hợp pháp.

Cá nhân làm đại lý bán đúng giá cho xổ số, bảo hiểm, bán hàng đa cấp… nếu ký hợp đồng trực tiếp với doanh nghiệp cũng sẽ phải nộp thuế.

Bên cạnh đó, cá nhân hợp tác kinh doanh với tổ chức; sản xuất, kinh doanh nông nghiệp, lâm nghiệp, làm muối, nuôi trồng, đánh bắt thủy sản mà không đáp ứng điều kiện được miễn thuế theo quy định; cá nhân hoạt động thương mại điện tử bao gồm cả trường hợp có thu nhập từ sản phẩm, dịch vụ nội dung thông tin số theo quy định của pháp luật về thương mại điện tử, cũng sẽ phải kê khai, nộp thuế.

Đối tượng nộp thuế còn là các hộ và cá nhân kinh doanh tại chợ biên giới, chợ cửa khẩu, chợ trong khu kinh tế cửa khẩu trên lãnh thổ Việt Nam; cá nhân cho thuê tài sản; cá nhân chuyển nhượng tên miền Internet quốc gia Việt Nam “.vn”.

Doanh nghiệp xổ số, bảo hiểm, bán hàng đa cấp trả thu nhập cho cá nhân trực tiếp ký hợp đồng đại lý bán đúng giá, cũng phải thực hiện khai thuế, nộp thuế.

Nguyên tắc tính thuế

Nguyên tắc tính thuế đối với hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh cũng đã được quy định tại Điều 4, Thông tư 40/2021. Trong đó, hộ và cá nhân kinh doanh có doanh thu trong năm dương lịch từ 100 triệu đồng trở xuống thì thuộc trường hợp không phải nộp thuế VAT và thuế thu nhập cá nhân.

Tuy nhiên, các hộ và cá nhân kinh doanh này vẫn phải có nghĩa vụ khai thuế đầy đủ, chính xác, trung thực và nộp hồ sơ đúng thời hạn. Đồng thời, họ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính trung thực và chính xác của những thông tin trong hồ sơ thuế đã kê khai.

Đối với hình thức kinh doanh theo nhóm cá nhân hoặc hộ gia đình, mức doanh thu 100 triệu đồng/năm làm căn cứ xác định nghĩa vụ thuế cũng được áp dụng cho một người đại diện duy nhất của nhóm hoặc hộ trong năm tính thuế.

Còn lại, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu trong năm dương lịch trên 100 triệu đồng đều phải nộp thuế VAT và thuế thu nhập cá nhân. Mức thuế sẽ được cơ quan quản lý tính trên tổng doanh thu, tỷ lệ thuế VAT hàng hóa, dịch vụ và thu nhập cá nhân với từng hoạt động kinh doanh. Tổng tỷ lệ thuế phải nộp dao động từ 1,5% đến 10% trên doanh thu. Từ ngày 1/1/2026 trở đi, mức này sẽ được nâng lên là 200 triệu đồng/năm.