Nghỉ phép năm là quyền lợi chính đáng của người lao động; liệu công ty có quyền từ chối đơn xin nghỉ phép của nhân viên?

Nghỉ phép năm đối với người lao động là quyền lợi chính đáng và được pháp luật bảo vệ. Theo Điều 113 Bộ luật Lao động 2019, người lao động làm việc đủ 12 tháng cho một người sử dụng lao động sẽ được nghỉ hằng năm, hưởng nguyên lương theo hợp đồng lao động.

Số ngày nghỉ cụ thể như sau:

12 ngày làm việc/năm đối với người làm công việc trong điều kiện bình thường.
14 ngày/năm đối với người lao động chưa thành niên, người khuyết tật, hoặc làm các công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.
16 ngày/năm đối với người làm các công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.

Đối với người làm việc chưa đủ 12 tháng, số ngày nghỉ phép năm được tính theo tỷ lệ tương ứng với thời gian làm việc thực tế.

Người lao động xin nghỉ phép, công ty có quyền từ chối?

Trên thực tế, khi có nhu cầu nghỉ phép vì lý do cá nhân, người lao động cần làm đơn gửi đến người sử dụng lao động. Tuy nhiên trên thực tế, không phải lúc nào đơn nghỉ phép cũng được phê duyệt, điều này khiến nhiều người băn khoăn liệu công ty có quyền từ chối yêu cầu nghỉ phép năm hay không.

Theo quy định, công ty là đơn vị điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh, do đó có quyền tổ chức và sắp xếp lịch nghỉ phép của người lao động sao cho không ảnh hưởng đến hoạt động chung. Do vậy, nếu ngày nghỉ mà người lao động xin không thuộc lịch nghỉ hằng năm đã được công ty công bố, hoặc việc nghỉ ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh, thì doanh nghiệp có thể từ chối yêu cầu nghỉ phép.

Tuy nhiên, nếu người lao động xin nghỉ đúng lịch nghỉ hằng năm mà công ty đã thông báo trước đó thì công ty không được phép từ chối.

Ngoài ra, theo khoản 4 Điều 113 Bộ luật Lao động, người sử dụng lao động phải tham khảo ý kiến người lao động khi xây dựng lịch nghỉ hằng năm và phải thông báo trước để người lao động nắm rõ và thực hiện.

Người lao động xin nghỉ phép năm, công ty có quyền từ chối? (Ảnh minh họa: Vietnamnet)

Trường hợp đặc biệt và cách xử lý khi bị từ chối nghỉ phép

Trong một số trường hợp cụ thể như cưới hỏi, ma chay, giỗ chạp, khám thai định kỳ, con cái hoặc bản thân nhập viện…, người lao động có nhu cầu xin nghỉ phép đột xuất. Nếu người sử dụng lao động từ chối yêu cầu nghỉ thì phải thông báo lý do rõ ràng và đưa ra thời điểm cụ thể mà người lao động có thể nghỉ thay thế.

Trường hợp công ty từ chối mà không có lý do hợp lý hoặc không thông báo cụ thể thời gian nghỉ thay thế, người lao động có quyền khiếu nại lên tổ chức công đoàn cơ sở để được hỗ trợ bảo vệ quyền lợi.

Nếu sau khi khiếu nại đến công đoàn cơ sở mà vẫn không được giải quyết, người lao động có thể làm đơn khiếu nại gửi lãnh đạo công ty. Trong trường hợp công ty không có biện pháp xử lý phù hợp, người lao động có quyền gửi đơn phản ánh đến Chánh Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính để được xem xét giải quyết.

Theo quy định tại Nghị định 12/2022/NĐ-CP, doanh nghiệp không bảo đảm quyền nghỉ phép năm, nghỉ việc riêng hoặc nghỉ không hưởng lương đúng theo quy định của pháp luật sẽ bị xử phạt hành chính từ 2 -10 triệu đồng.

Như vậy, việc từ chối không hợp lý hoặc cản trở người lao động nghỉ phép có thể khiến doanh nghiệp đối mặt với rủi ro pháp lý và ảnh hưởng đến uy tín, quan hệ lao động trong nội bộ.

Nghỉ phép năm là quyền lợi hợp pháp của người lao động và đã được quy định cụ thể trong Bộ luật Lao động. Tuy nhiên, để việc nghỉ phép diễn ra thuận lợi, người lao động cần chủ động nắm rõ lịch nghỉ hằng năm của công ty, làm đơn xin nghỉ đúng quy trình, và thỏa thuận trước khi nghỉ đột xuất.

Ngược lại, người sử dụng lao động cũng cần đảm bảo việc sắp xếp, tổ chức nghỉ phép công bằng, minh bạch và đúng pháp luật. Việc tôn trọng quyền nghỉ phép của người lao động không chỉ giúp đảm bảo sức khỏe, tinh thần cho nhân viên mà còn góp phần duy trì môi trường làm việc hài hòa, hiệu quả.