Việc chuyển cần số từ số về vị trí số lùi (R), trạng thái tự do (N) hoặc đỗ xe (P) khi ô tô chưa dừng hẳn là thao tác mà nhiều tài xế mắc phải khi lái xe số tự động. Tuy nhiên, ít người biết, thao tác này nếu bị lặp lại nhiều lần thì có thể làm ảnh hưởng đến hộp số.

Nguyên tắc của việc chạy xe số tự động

Hiên nay, người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng sử dụng xe ô tô số tự động do tính tiện nghi và dễ thao tác khi lái. Đây cũng là lý do khiến các đa số các mẫu mã ô tô mới bán ra thị trường ngày nay không còn trang bị hộp số sàn.

Tuy nhiên, khi đang lái xe ô tô số tự động, không ít tài xế khi chưa dừng hẳn xe đã vội vàng thao tác chuyển cần số từ số tiến (D) về trạng thái tự do (N) hoặc đỗ xe (P), thậm chí là R (lùi xe). Trong thành phố, thói quen này thường xuyên xảy ra nhất đối với những tài xế điều khiển xe khi sắp dừng đèn đỏ là về số N, cho xe chạy theo quán tính và rà phanh từ từ để xe dừng hẳn, hoặc khi di chuyển trên đương cao tốc cũng có người về số N khi xe đang chạy với tốc độ cao để cho xe chạy trớn nhằm tiết kiệm nhiên liệu. Tuy nhiên, các thao tác này không phù hợp với hộp số tự động và có thể gây nguy hiểm khi lái xe và lâu dài sẽ làm tăng nguy cơ hư hỏng hộp số.

Thực tế, đối với ô tô số tự động, việc chuyển số giữa P, N, D hay R khi xe đang lăn bánh là không đúng. Nguyên tắc của việc chạy xe số tự động là không được chuyển số khi vòng tua động cơ ở mức cao hơn vòng tua tiêu chuẩn ở chế độ cầm chừng (garanit), thông thường con số này ở đa số các dòng xe là từ 700-900 vòng/phút.

Ảnh minh họa: KT
Khi xe đang chạy với vòng tua động cơ cao hơn vòng tua tiêu chuẩn ở chế độ cầm chừng, để tránh ảnh hưởng đến hộp số, lái xe không nên chuyển số khi xe chưa dừng. Thao tác này chỉ nên thực hiện khi xe đã dừng hẳn, trừ những ô tô số tự động có trang bị chế độ chuyển số tay M hay +/-, lái xe có thể linh hoạt chuyển giữa chế độ M và D khi cần tăng tốc hay vượt xe đi phía trước.

Việc chuyển số về N khi xe đang lăn bánh và để cho xe chạy trớn trước khi dừng hẳn, theo một số tài xế mách nhau thì nhằm tiết kiệm nhiên liệu. Tuy nhiên, với điều kiện giao thông trong các thành phố lớn, nếu thường xuyên chuyển từ D sang N và ngược lại để chạy trớn trước khi dừng đèn đỏ, về lâu dài sẽ làm giảm tuổi thọ của hộp số.

Bên cạnh đó, nếu lưu thông ở tốc độ cao và lái xe chuyển số về N, sẽ khiến một số hệ thống trên xe bị vô hiệu hóa. Điều này, cũng đã được một số nhà sản xuất khuyến cáo người dùng trong sách hướng dẫn sử dụng ô tô, đã nằm trong mục hướng dẫn thì người sử dụng nên lưu ý để tránh làm giảm tuổi thọ của xe

Ngoài ra, việc chuyển đột ngột chuyển cần số sang vị trí ngược với hướng chuyển động của xe khi xe chưa dừng hẳn, ví dụ như chuyển từ D sang R hoặc từ R sang D, sẽ gây áp lực đáng kể lên hộp số. Bởi cụm ly hợp và phanh bên trong hộp số phải làm việc nhiều hơn để dừng chuyển động quay của một cụm bánh răng và bắt đầu chuyển động quay của một cụm bánh răng khác theo hướng ngược lại.

Tránh chuyển số đột ngột theo kiểu “cưỡng chế”

Điều gì đột ngột quá cũng không tốt, nhất là khi bị cưỡng ép, hộp số cũng vậy, nếu người lái cố gắng chuyển số khi xe vẫn còn đà di chuyển sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến các bộ phận bên trong hộp số, bộ ly hợp và phanh sẽ nhanh bị mòn hơn, dầu hộp số cũng xuống cấp nhanh hơn.

Theo anh Nguyễn Văn Tuấn – Kỹ sư Trưởng của gara ô tô Quang Minh (đường Trần Thái Tông, Hà Nội) cho biết, đối với bộ ly hợp và phanh, nếu cố tình chuyển số đột ngột theo kiểu “cưỡng chế”, ma sát tạo ra khi bộ bánh răng cố gắng dừng lại và thay đổi hướng quay nhanh chóng, sẽ khiến các tấm ly hợp và má phanh bên trong hộp số bị mòn nhanh hơn bình thường. Thao tác này khi được lặp đi lăp lại quá nhiều sẽ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến bánh răng, trục và các bộ phận khác bên trong bánh răng, làm cho răng bánh răng bị sứt, gãy hoặc làm hỏng các bộ phận bên trong.

Bên cạnh đó, đối với dầu hộp số, khi nhiệt sinh ra từ hoạt động của cụm ly hợp và phanh bên trong sẽ làm tăng nhiệt độ của dầu truyền động khiến cho dầu hộp số nhanh xuống cấp hơn bình thường. Hộp số tự động trong ôtô thường xuyên bơm nhớt để bôi trơn các chi tiết trong hộp số, khi về số N thì hộp số sẽ tự động cắt bơm nhớt, bơm nhớt không hoạt động trong khi các bộ phận khác vẫn phải vận hành liên tục ở cường độ cao.

Chưa kể xe sẽ xảy ra các tình huống như giật mạnh hoặc gây ra mất lái vì hộp số không kịp phản ứng với sự chênh lệnh giữa vòng tua động cơ hiện tại với vòng tua của chế độ ga-răn-ti. Theo nguyên tắc khi chuyển số lúc nào cũng phải đạp phanh để đảm bảo an toàn. Việc mất khả năng bôi trơn và làm mát sẽ kéo theo việc làm tăng tốc độ hao mòn của các bộ phận bánh răng bên trong, dẫn đến nhanh hư hỏng hộp số.

Để kéo dài thêm tuổi thọ cho hộp số chiếc xế yêu của bạn, thay chuyển đổi số một cách đột ngột và bất ngờ, người lái xe nên hãm phanh, chờ cho đến khi xe dừng hẳn, sau đó chuyển sang vị trí số muốn cài. Người dử dụng cũng nên bảo dưỡng hệ thống truyền động theo đúng khuyến cáo của nhà sản xuất, chẳng hạn như thay dầu hộp số và bộ lọc dầu hộp số định kỳ để bảo đảm máy móc luôn được vận hành trong trạng thái tốt.