Mẹ chồng – bà Nhung – qua đời sau một cơn đột quỵ.
Bà sống nghiêm khắc, không quá tình cảm nhưng cũng chẳng để ai phải thiệt.
Có điều, từ ngày chồng mất, bà sống riêng, giữ chặt két sắt như giữ mạng.

Cả nhà vẫn luôn đồn đoán:

– “Bà có sổ đỏ riêng.”
– “Chắc có vàng hồi môn.”
– “Mẹ để dành tiền mặt mà chẳng đưa ai…”

Đám tang hôm đó, giữa tiếng khóc ai oán, mọi người sững người khi thấy con dâu út – Hiền – bất ngờ từ trong nhà lao ra, vừa khóc vừa chạy theo xe tang, tay quơ loạn, miệng gào lên:

– “Mẹ ơi! Mẹ quên chưa đưa con… chìa khoá két!!!”
– “Con không biết mật mã, mẹ dặn là sẽ cho con mở mà!”

Cả họ nhao nhao.
Có người thì thầm:

– “Chắc để lại của hồi môn riêng cho con dâu út…”
– “Chắc vàng cất riêng, để chia cho riêng đứa này…”

Người anh cả lập tức chạy vào tìm lại xâu chìa khóa trong túi áo bà cụ.

Tiếng “tạch” vang lên.
Mọi ánh mắt đổ dồn vào chiếc két cũ kỹ đã gắn bó với bà mấy chục năm.

Nhưng khi cửa két mở ra… không có vàng. Không có sổ đỏ. Không có tiền.
Chỉ có một chồng giấy dày, cột bằng sợi dây đỏ bạc màu… và một cuốn sổ tay đã ố vàng.

Anh cả mở ra… rồi chết lặng.

Bên trong là bản sao các khoản tiền mẹ đã từng âm thầm gửi ra ngân hàng để trả nợ cho… từng người con.
Có người từng đứng tên vay nóng.
Có người vỡ hụi.
Có người dính tín dụng đen.
Bà trả sạch – không một lời trách – nhưng ghi chép tỉ mỉ từng dòng:

– “Trả giúp thằng Hai 40 triệu tháng 6/2021. Không dám nói vì sợ nó xấu hổ.”
– “Đóng học cho cháu nội, 3 kỳ liên tiếp. Không dám nói vì mẹ nó bảo ‘đủ tiền rồi’.”
– “Hiền mất việc, gửi lén qua chị hàng xóm 5 triệu. Nó không biết đâu.”

Dưới cùng là một lá thư gấp đôi, nét chữ nguệch ngoạc:

“Mẹ chẳng có gì quý.
Cái két này không giữ vàng, chỉ giữ được lòng mẹ –
những thứ các con không bao giờ hỏi đến.”

Con dâu út ôm chồng bật khóc.
Người anh Hai bước ra ngoài hiên, lặng lẽ châm nén hương thứ hai.

Không ai còn dám nói về két sắt thêm một lời.
Nhưng từ đó, mỗi ngày giỗ bà, cả ba anh em đều tự đến từ sáng – không ai dặn ai.

“Có những người cả đời sống âm thầm,
để đến khi mất đi… mới biết mình đã nợ họ quá nhiều mà chưa từng trả một câu cảm ơn.”