Một buổi chiều mùa đông, khi sương muối phủ trắng cánh đồng, gió hun hút luồn qua từng khe lá, một người đàn ông lạ mặt lê bước đến cổng đình làng Đông Lâm. Tóc ông bạc trắng, râu ria xồm xoàm, khoác trên người chiếc áo lính cũ bạc màu, trên vai còn đeo tấm bảng gỗ viết nguệch ngoạc: “Tôi là cựu chiến binh, xin chút cơm thừa.”

Dân làng nhìn ông bằng ánh mắt dè chừng. Trẻ con chạy theo sau, người lớn đứng từ xa bàn tán. Nhưng chưa ai kịp hỏi gì, thì cụ Tư Lành – người già nhất làng, vốn mù lòa đã hơn mười năm – bỗng từ trong ngôi nhà nhỏ gần đình bật dậy. Đôi mắt mờ đục như có ánh sáng rực lên trong phút chốc, giọng cụ vang to, run rẩy nhưng đầy uy lực:

– “Mày còn sống à? Bao năm nay tao sống để chờ mày lòi mặt ra! Mọi người, hắn chính là…”

Cả làng nín lặng.

– “…Lê Văn Bổng – thằng phản bội đã giết hại đồng đội mình trong trận núi Cấm năm ấy!”

Tiếng cụ vang lên như tiếng sét giữa trời quang. Người đàn ông lạ khựng lại, mặt tái nhợt. Đôi mắt ông đảo quanh, tìm đường tháo lui, nhưng đám đông đã vây kín.

Câu chuyện đau lòng của năm 1975 được nhắc lại: một tiểu đội đã bị phục kích trong rừng. Trong khi mọi người chiến đấu đến hơi thở cuối cùng, có một kẻ đào ngũ, mang theo bản đồ quân sự và lương thực. Chỉ có cụ Tư – khi đó là trung đội trưởng – sống sót, nhưng cũng mù hai mắt vì mảnh đạn. Tên phản bội đó biến mất không để lại dấu vết.

– “Tao không quên giọng nói của mày, từng lời van xin trong vô tuyến năm đó. Tao không quên bước chân của mày lúc bỏ chạy…” – cụ Tư tiếp lời, trong khi mọi người chết lặng. “Tao đã luyện từng bước đi, từng giấc mơ máu để đến ngày hôm nay.”

Người đàn ông tên Bổng bật khóc, quỳ sụp xuống:

– “Tôi… tôi chỉ muốn sống. Nhưng tôi không nghĩ sẽ sống trong sự giày vò tận hơn 40 năm như thế này… Tôi đã đi khắp nơi, xin ăn không vì đói mà vì muốn chuộc lỗi. Tôi về đây để xin được tha thứ.”

Một phút im lặng.

Rồi cụ Tư từ từ ngồi xuống, thở dài:

– “Mày muốn được tha thứ ư? Không phải tao, mà là những người nằm dưới đất kia mới có quyền làm điều đó.”

Làng Đông Lâm sau ngày hôm đó chia hai luồng ý kiến: người muốn báo công an, kẻ thì bảo nên tha thứ cho một con người đã chết trong tâm hồn từ lâu.

Nhưng rồi một tuần sau, người đàn ông lạ biến mất. Không ai thấy ông đi đâu. Chỉ còn lại một ngôi mộ nhỏ dưới gốc đa trước đình làng, với tấm bia gỗ cũ kỹ: “Lê Văn Bổng – một linh hồn lạc lối.”

Kỳ lạ là từ hôm ấy, cụ Tư bắt đầu ngủ ngon. Trong một đêm mưa cuối mùa, cụ mỉm cười mà trút hơi thở cuối cùng, miệng lẩm bẩm:
– “Đủ rồi… anh em tao yên nghỉ rồi.”