Năm ấy, ông nhập ngũ khi đứa con trai đầu lòng chưa kịp gọi tiếng “cha”. Một năm, rồi hai năm, rồi năm năm… những lá thư thưa dần, cuối cùng là bặt vô âm tín. Đồng đội bảo ông đã mất tích trong một trận đánh lớn ở Tây Nguyên – không tìm được xác. Gia đình đau đớn làm giỗ, treo di ảnh. Người vợ đội khăn tang mà lòng chưa bao giờ thật sự tin chồng đã chết. Nhưng mười năm… hai mươi năm… rồi ba mươi năm trôi qua, còn ai dám hy vọng nữa?

Ngày 30 tháng 4 năm ấy. Sài Gòn rực rỡ cờ hoa, cả nước hân hoan mừng ngày thống nhất đất nước. Trong khi mọi người ôm nhau ngoài phố, hát vang “Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng”, thì ở một con hẻm nhỏ ven sông, một người đàn ông lạ mặt lặng lẽ đi qua đám đông, lưng còng, mắt đục, bước chân khập khiễng. Bộ quân phục cũ kỹ bạc màu, dính đầy bùn đất như vừa được đào lên từ lòng đất. Không ai để ý ông cả – ông như chiếc bóng, như một hồn ma.

Ông đứng trước một căn nhà nhỏ. Cổng sắt đã đổi màu rỉ sét, những chậu hoa giấy vươn ra đón nắng. Ông đưa tay run rẩy đặt lên cánh cổng, chạm nhẹ như sợ giấc mơ vỡ tan.

Bên trong, người vợ đang lau bàn thờ. Bà chưng hoa, dọn dẹp di ảnh… của chính ông – người đã “hy sinh” 38 năm trước.

Tiếng cổng kẽo kẹt. Bà quay lại.

Cả người bà khựng lại như bị sét đánh. Mắt không chớp, môi run run.

Người đàn ông bước vào sân. Một cơn gió ào qua thổi tung tóc bạc phơ, lộ ra gương mặt quen thuộc – già nua, tiều tụy, nhưng không thể lẫn đi đâu được.

Đứa con trai từ trong nhà lao ra. Nhìn người lạ. Nhìn bàn thờ. Nhìn mẹ. Nhìn ông.

Rồi gào lên như đứa trẻ bị giật mất linh hồn:

“Cha?! Không thể nào… CHA ƠI!!!”

Bà mẹ già hơn 90 tuổi từ trong buồng chống gậy lết ra. Bà chỉ kịp gọi một tiếng:

“Con…!”

Rồi ngã quỵ.

Tất cả đổ nhào về phía ông.

Ông đứng đó, không biết khóc hay cười, chỉ nhìn từng gương mặt thân yêu đang run rẩy, đang chạm vào ông như thể sợ ông sẽ tan biến.

Rồi, ông khẽ khàng mở miệng, giọng nghèn nghẹn, nhưng rõ ràng từng chữ một:

“Tôi… đã trở về rồi đây.”

Không ai nói thêm được gì nữa. Tiếng khóc nấc hòa vào tiếng còi xe ngoài phố, vào tiếng loa truyền thanh vang bài “Giải phóng miền Nam”… nhưng trong ngôi nhà ấy, thời gian như ngừng lại.