Ngay từ khi con gái bà yêu tôi – một chàng trai người Mông sống trên vùng cao Yên Bái, mẹ cô ấy đã phản đối dữ dội.
Bà bảo:

– “Nhà nó ở tận bản, nghe nói không có hộ khẩu thành phố, lấy về chỉ tổ khổ.”
Cô ấy nhất quyết, nên cuối cùng nhà gái đành nhượng bộ nhưng đưa ra điều kiện:
– “Chỉ cho đúng 5 người nhà trai vào làm lễ. Không rước rình rang, không để hàng xóm dị nghị con gái mình lấy người nghèo.”

Chúng tôi chấp nhận.
Nhưng mẹ tôi — người phụ nữ hiền lành sống lặng lẽ gần cả đời trong núi — chỉ lặng im, rồi quay vào nhà dặn dò từng người chuẩn bị kỹ thứ bà gói trong túi đỏ.

Ngày ăn hỏi, chúng tôi đi 5 người đúng như yêu cầu.
Không kèn trống.
Không cồng chiêng.
Chỉ có 5 con người ăn mặc tươm tất, lịch sự… và mỗi người ôm một túi vải thổ cẩm.

Nhà gái nhìn xuống sân, bĩu môi bảo:

– “Thế này là đủ rồi đấy. Lễ đen làm cho có đi.”

Tôi gật đầu.
Lúc trao lễ, tôi bước lên, đặt phong bì xuống bàn giữa.
Mẹ vợ vừa mở ra thì… tay bà bắt đầu run, nước mắt ứa ra.

Bên trong không phải vài triệu như nhà gái nghĩ…
Mà là một sổ tiết kiệm trị giá 5 tỷ đồng – số tiền mẹ tôi tích góp cả đời từ việc mua bán thảo dược quý, sâm rừng, và hợp tác trồng dược liệu với công ty nước ngoài.

Bà từng âm thầm mở công ty dược phẩm dưới tên con trai — là tôi.
Người phụ nữ bị chê “mẹ chồng dân tộc bản” chính là chủ của một doanh nghiệp cung cấp nguyên liệu cho 3 hãng dược lớn.

Mẹ tôi lúc này mới đứng dậy, nhẹ nhàng nói:

– “Đây không phải là lễ đen…
– Mà là của hồi môn cho con dâu – để nó khỏi phải nghe người ta gọi là ‘lấy trai nghèo trên bản’ nữa.”

Cả họ nhà gái im phăng phắc.
Mẹ vợ cúi đầu, rưng rưng không nói nên lời.

Từ sân, 5 người đi cùng tôi mở từng túi vải:
– Một túi đựng sâm rừng quý hiếm.
– Một túi là giấy chuyển nhượng 2 hecta đất trồng dược liệu.
– Một túi là cam kết tài trợ học bổng cho các em nhỏ vùng sâu quê nhà gái.
– Một túi là thiệp mời dự lễ khai trương chi nhánh mới ở dưới xuôi — do chính cô dâu làm giám đốc.

Còn túi cuối cùng…
Là tấm thiệp cưới in bằng ba thứ tiếng – H’Mông, Kinh và Anh – gửi đến cả bản làng, như lời mẹ tôi từng nói:

– “Nghèo không đáng sợ. Chỉ đáng sợ khi người ta quên mất, những đứa trẻ trên núi cũng có thể viết nên kỳ tích.”