Làng Đông Tân có một ông cụ mù tên cụ Mão, sống lặng lẽ trong căn nhà lá gần đình làng. Dù đã hơn 80, tai cụ vẫn thính, giọng nói trầm ấm khiến lũ trẻ con mê mệt.

Mỗi tối sau 9 giờ, cụ Mão lại ra đình, ngồi dưới gốc cây gạo cổ thụ, kể chuyện ma. Không sách vở, không giấy bút, chuyện nào cũng sinh động, có tên, có làng, có ngày chết rành rọt khiến người nghe vừa sợ vừa tò mò.

Có người đùa:
– “Cụ mù mà kể còn rợn hơn xem phim!”
Cụ Mão chỉ cười nhè nhẹ, nụ cười khó đoán.

Suốt 7 năm như thế, cụ là “nghệ nhân truyền khẩu” sống giữa lòng dân quê.

Thế rồi một hôm, anh Thành – lái xe đêm xuyên tỉnh – do tạt về quê muộn, bất ngờ nhìn thấy cụ Mão đang dò dẫm qua đường làng lúc 3h sáng. Điều lạ là cụ không đi ra đình, mà lại lần về phía… nghĩa địa cuối làng.

Thành tò mò, dừng xe lặng lẽ theo sau. Bàn chân cụ cứ lướt đi, dừng lại ở từng nấm mộ, rồi lẩm bẩm gọi tên người chết, tay sờ từng bia mộ.

Khi đến mộ của “Nguyễn Thị Lành”, cụ đứng lặng gần 10 phút, sau đó khẽ hỏi:

– “Lành ơi, tối nay tao kể mày nghe chuyện hồi tao với mày còn trốn mẹ ra bờ sông…”

Giọng cụ lẫn trong gió, như không phải nói với người đã khuất, mà là đang thật sự trò chuyện.

Thành sợ lạnh cả sống lưng, quay đầu chạy. Nhưng hôm sau, anh quyết kể lại với dân làng.

Sự việc lan khắp xóm. Có người bảo cụ bị lẫn, có người bán tín bán nghi, còn mấy bà lớn tuổi thì… xám mặt khi nghe nhắc đến tên những người trong chuyện ma của cụ – bởi đó đều là người đã từng mất trong làng, nhưng chuyện chết không ai từng biết chi tiết như thế.

Một thanh niên tò mò, lén lắp camera ở góc đình, và chính đêm đó, cả xóm chết lặng khi xem lại:

Cụ Mão mỗi đêm kể chuyện đều… nhìn thẳng vào một góc trống bên phải, miệng nói nhưng như đang đối thoại. Khi phóng to khung hình, một khoảnh khắc mờ mờ hiện ra… hình bóng một người phụ nữ tóc dài đứng im lặng suốt buổi kể.

Dân làng bắt đầu nghi ngờ, kéo nhau đến nhà cụ chất vấn. Cụ Mão điềm nhiên rót trà:

– “Tôi mù, nhưng không điếc. Các người muốn biết vì sao tôi biết rõ cái chết từng người à?”

Ông kéo ra một chiếc hộp gỗ nhỏ dưới bàn, bên trong là gần 100 mảnh giấy cũ kỹ – trên đó là tên tuổi, thời gian chết, nguyên nhân tử vong, thậm chí cả những câu cuối cùng của người đã khuất.

– “Tôi từng là nhân viên nhà xác. Gần 40 năm. Mỗi xác tôi khâm liệm, tôi đều ghi lại câu chuyện của họ. Họ không có ai nhớ, tôi kể lại. Vậy thôi.”

Cả làng sững sờ.

“Còn mỗi 3h sáng tôi ra nghĩa địa không phải vì điên. Tôi… đọc lại tên họ để không quên. Vì tôi là người cuối cùng còn nhớ họ từng sống.”

Từ hôm đó, cụ Mão không kể chuyện nữa.

Nhưng đêm nào qua đình, vẫn thấy một chiếc ghế gỗ trống cạnh gốc cây gạo.
Lũ trẻ bảo, thỉnh thoảng vẫn nghe tiếng cụ nói khe khẽ với ai đó, trong khi gió rít giữa đêm không trăng.