Nghệ sĩ Lê Mai là mẹ của NSƯT Lê Vân, NSND Lê Khanh, NSƯT Lê Vi. Cả 3 cô con gái của bà đều thành danh và sớm nhận được phong danh hiệu NSƯT, NSND bởi đóng góp cho nghệ thuật nước nhà. Đặc biệt, cô con gái thứ 2 Lê Khanh là một trong những nghệ sĩ trẻ nhất được phong danh hiệu NSND.

Nghệ sĩ Lê Mai cũng tỏa sáng trên sân khấu kịch. Tuy nhiên, mới đây, bà mới có tên trong danh sách các nghệ sĩ được phong tặng danh hiệu NSƯT, theo quyết định do Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng ký ngày 28/11/2023. Bà nhận danh hiệu NSƯT ở tuổi 85.

Được phong NSƯT ở tuổi 85, sau 3 con gái

Nghệ sĩ Lê Mai sinh năm 1938 tại Hải Phòng trong gia đình giàu truyền thống nghệ thuật. Cha của bà là nhà thơ – nhà viết kịch Lê Đại Thanh. Ông công tác trong Đoàn kịch Trung ương nay là Nhà hát Kịch Việt Nam cùng thời với Thế Lữ, Song Kim. Hai em trai của Lê Mai cũng hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật. Một người là họa sĩ Lê Đại Chúc, một người là đạo diễn, diễn viên, tác giả – NSND Lê Đại Chức.

Năm 1954, bà cùng cha lên Hà Nội sinh sống và làm việc. Trong sự nghiệp nghệ thuật của mình, nghệ sĩ Lê Mai từng hoạt động và cống hiến ở Đoàn kịch Trung ương và Đoàn kịch Hà Nội. Bà đảm nhận nhiều vai diễn khác nhau như: Chuyện những người du kích, Đồng mía, Đêm tháng Bảy, Hà Nội đầu năm 46, Tiền tuyến gọi…

Tại đây, bà nên duyên và kết hôn với NSND Trần Tiến. Cặp đôi có với nhau 3 cô con gái Lê Vân – Lê Khanh – Lê Vi. Sau 3 lần sinh nở, sức khỏe của Lê Mai rất yếu, có lúc bà chỉ còn 34kg. Thể trạng không đảm bảo được công việc diễn xuất, bà chuyển sang làm thủ quỹ của nhà hát vì muốn có thu nhập nuôi con.

Được hai năm thì bà làm đơn xin nghỉ. Về hưu non không phải quyết định dễ dàng đối với nữ nghệ sĩ ở thời điểm đó. Lê Mai cho biết lúc đó, người ta cho rằng ”ai ra khỏi biên chế là kinh khủng lắm, như người chết đuối ấy”. Là người mạnh mẽ và quyết đoán, bà vẫn thực hiện vì nghĩ: “Trước đây, khi con còn nhỏ, một mình còn lo được cho chúng, bây giờ, cả ba đứa đều đi làm và có lương thì tại sao lại không sống được”.

Vì thế, bà Mai ở nhà, nhờ người bạn bên Ba Lan mua máy khâu, nhận hàng về may rồi đem ra ký gửi ở cửa hàng bách hóa tổng hợp.

Tưởng như sự nghiệp dừng lại thì bà được đạo diễn Hà Văn Trọng mời đi đóng phimĐứa con người hàng xóm. Nhờ vậy, cuộc sống bớt khó khăn, tinh thần cũng thoải mái hơn trước. Bà tăng được 20kg và thấy vui khi thỉnh thoảng được mời đi làm phim cho đỡ nhớ nghề. Bà từng góp mặt trong các bộ phim truyền hình và điện ảnh như: Vui buồn sau lũy tre làng, Hoa đắng, Tình yêu không hẹn trước, Bà nội không ăn pizza…

Sau nhiều năm cống hiến cho nghệ thuật, Lê Mai đã vinh dự nhận được danh hiệu NSƯT. Trong một chia sẻ với báo chí, Lê Mai cho biết các con bà vui khi biết bà nhận danh hiệu NSƯT ở tuổi 85. Không chạnh lòng khi danh hiệu đến muộn, NSƯT Lê Mai bộc bạch: “Muộn nên lại còn vui hơn nữa vì cứ tưởng là không có”.

Ly hôn ở tuổi 33, vẫn sống chung với chồng cũ

Là một diễn viên gánh chịu nhiều vất vả, cuộc hôn nhân của Lê Mai cũng trải qua nhiều sóng gió. Bà ly hôn chồng khi mới 33 tuổi. Nữ diễn viên Lê Mai từng chia sẻ lý do tan vỡ là vì bà với chồng khắc khẩu, hay mâu thuẫn, cãi vã nên cuộc sống mệt mỏi.

“Ông ấy tuổi Sửu, tôi tuổi Dần nên dễ sinh khắc khẩu. Tuổi còn trẻ nhưng rất hay cãi nhau nên cuộc sống vợ chồng khi đó rất mệt mỏi”, Lê Mai nói. Bà mừng vì cả hai đường ai nấy đi: “Mười người đàn ông, chín ông ỷ lại vào phụ nữ. Người đàn bà nào cũng có thiên chức nuôi con, hầu chồng. Bây giờ tôi không phải hầu ai, tôi chỉ hầu tôi thôi”.

Thế nhưng do kinh tế khó khăn nên dù ly hôn, cặp đôi vẫn sống chung trong căn nhà rộng 24m2. Họ ngăn đôi nhà bằng một tấm vách, có lúc vẫn ăn chung, ngủ chung giường. Vì thế không tránh khỏi sự chung đụng, cuộc cãi vã, ghen tuông, mâu thuẫn.

Bà kể, thời gian đầu, các con vẫn muốn hàn gắn cho bố mẹ nhưng sau này thấy mọi chuyện không thể thay đổi thì đều ủng hộ ly hôn. “Đó là do hoàn cảnh và cũng vì muốn con cái vẫn có tình cảm của bố và mẹ. Hơn nữa, ông ấy cũng không tự nấu ăn được nên cứ đến bữa là các con lại gọi bố ra ăn cơm. Rồi cũng có lúc con cái mủi lòng, tác động để bố mẹ quay lại với nhau. Nhưng đó là thời gian đầu thôi, vì sau đó thấy cũng không cải thiện được tình cảnh của bố mẹ nên các con tôi cũng không ai đề cập đến chuyện này nữa mà hoàn toàn ủng hộ chuyện bố mẹ ly hôn”, nữ nghệ sĩ chia sẻ.

Sau này để tránh phải tiếp xúc, NSƯT Lê Mai dọn hẳn xuống gian bếp ở. Cả hai chỉ chính thức sống riêng khi con gái cả Lê Vân lập gia đình. Nghệ sĩ Lê Mai chuyển đến ở trong một căn nhà khoảng 30m2 ở phố Phan Đình Phùng ngay cạnh nhà con gái thứ 2 Lê Khanh.

Sau khi dừng đóng phim vì sức khỏe yếu, NSƯT Lê Mai từng có thời gian mở một quán trà đá vỉa hè ngay trên đường Phan Đình Phùng, cạnh căn nhà của con gái thứ hai – NSND Lê Khanh. Những lúc rảnh rỗi và sức khoẻ ổn định, bà gặp gỡ bạn bè hàn huyên.

Một ngày của nữ nghệ sĩ là đi ăn sáng rồi bán trà đá tới trưa, 3 giờ chiều ngủ dậy lại ra hàng nước, ngắm phố phường, trò chuyện với mọi người.

Dù ở một mình nhưng NSƯT Lê Mai không cô đơn, bà kể hai con gái Lê Vân và Lê Khanh thỉnh thoảng sang nhà chơi, đón bà đi dạo phố, đi ăn những món ngon mà bà thích. Bà cảm thấy hài lòng với cuộc sống yên bình bên con cháu khi tuổi đã cao, sức đã yếu.