Theo đề xuất của VinSpeed, về cơ bản, Nhà nước không phải bỏ vốn cho dự án này.

Ngày 14/5/2025 – Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Đường sắt cao tốc VinSpeed đã chính thức đăng ký đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam.

Dự án có vốn đầu tư khoảng 1.562 nghìn tỷ đồng (tương đương khoảng 61,35 tỷ USD), không bao gồm chi phí bồi thường, hỗ trợ di dời, tái định cư để giải phóng mặt bằng.

Trong đó, VinSpeed đề xuất chịu trách nhiệm thu xếp 20% tổng vốn đầu tư của dự án, tương đương 312,33 nghìn tỷ đồng (khoảng 12,27 tỷ USD).

80% số còn lại (không bao gồm chi phí bồi thường, hỗ trợ di dời, tái định cư để giải phóng mặt bằng), VinSpeed đề xuất vay vốn Nhà nước không tính lãi suất trong vòng 35 năm kể từ ngày giải ngân.

Ngay sau khi thông tin VinSpeed – một thành viên trong hệ sinh thái của Tập đoàn Vingroup do tỷ phú Phạm Nhật Vượng sáng lập – đề xuất đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam, dư luận đã dấy lên nhiều luồng ý kiến trái chiều.

Nhiều ý kiến nghi ngờ về năng lực của VinSpeed khi vừa mới được thành lập và chưa có kinh nghiệm khi đăng ký tham gia một dự án trị giá gần 70 tỷ USD cùng với đó là những nghi vấn khi VinSpeed đưa ra những đề xuất như vay 80% vốn với lãi suất 0% trong 35 năm.

Chia sẻ về vấn đề này, bà Đào Thụy Vân – Phó tổng giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Đường sắt cao tốc VinSpeed cho biết, theo đề xuất của VinSpeed, Nhà nước chỉ cho vay chứ không phải bỏ vốn đầu tư.

Phương án đã được duyệt tháng 11/2024 cho thấy Nhà nước đầu tư 61,35 tỷ USD, không bao gồm chi phí bồi thường, hỗ trợ di dời, tái định cư để giải phóng mặt bằng, với thời gian hoàn vốn theo các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực này tính toán, có thể lên đến 70 năm.

Còn phương án của VinSpeed là Nhà nước cho VinSpeed vay 80%, tương đương 1.249,6 nghìn tỷ đồng (khoảng 49,08 tỷ USD) trong 35 năm không tính lãi, 20% còn lại tương đương khoảng 312.330 tỷ đồng, khoảng 12,27 tỷ USD, VinSpeed sẽ chủ động đi vay và chịu lãi

Như vậy, VinSpeed chủ động gánh cho Nhà nước 20% tổng vốn phải đầu tư và chịu lãi hoàn toàn cho số đó, đồng thời sẽ hoàn trả Nhà nước toàn bộ vốn vay sau 35 năm. Về cơ bản, Nhà nước không phải bỏ vốn cho dự án này.

Về thời gian hoàn vốn, theo tìm hiểu của VinSpeed, 98% tuyến đường sắt cao tốc trên thế giới lỗ, chỉ 2% là có lãi. Đặc biệt, theo các chuyên gia, cứ sau khoảng 30 năm vận hành sẽ phải tái đầu tư hàng chục tỷ USD để bảo trì, nâng cấp. Nếu giao cho VinSpeed, ngân sách nhà nước sẽ không phải chịu những áp lực tài chính này.

Bà Vân cũng cho biết, tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam rất dài, lại chạy qua nhiều địa phương có thu nhập chưa cao nên khả năng khai thác kinh doanh để hoàn vốn là vô cùng khó khăn. Đó là lý do thời hạn khai thác phải đủ dài để bù đắp chi phí xây dựng và vận hành.

Theo chia sẻ của bà Vân, VinSpeed có chung nhà sáng lập với tập đoàn Vingroup là tỷ phú Phạm Nhật Vượng. Trước đó, Vingroup đã đăng ký đầu tư các tuyến đường sắt cao tốc khác nên không xa lạ gì lĩnh vực này. Hiện tại, VinSpeed đang thỏa thuận với đối tác Trung Quốc, Đức, Nhật để nhận chuyển giao công nghệ, cũng như sản xuất các đầu máy, toa xe cùng hệ thống tín hiệu, điều khiển tại Việt Nam.

Đề xuất đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam của VinSpeed là hành động cụ thể hưởng ứng Nghị quyết số 57-NQ/TW về đẩy mạnh khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; và Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân của Đảng và Nhà nước. VinSpeed xác định đây sẽ là dự án cống hiến dài hạn trong nhiều thập kỷ.

Việc tỷ phú Phạm Nhật Vượng tách riêng VinSpeed là nhằm tách phần khó khăn ra khỏi Vingroup, đảm bảo không ảnh hưởng tới quyền lợi của cổ đông tập đoàn.

VinSpeed có vốn điều lệ 6.000 tỷ đồng. Cổ đông sáng lập gồm các tổ chức, cá nhân như sau: Tập đoàn Vingroup góp 600 tỷ, sở hữu 10% cổ phần; Công ty cổ phần Tập đoàn Đầu tư Việt Nam góp 2.100 tỷ, sở hữu 35% cổ phần; Bà Phạm Thúy Hằng – Phó Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vingroup góp 180 tỷ đồng, sở hữu 3% cổ phần; Ông Phạm Nhật Vượng góp 3.060 tỷ, sở hữu 51% cổ phần; và 2 người con trai của ông Phạm Nhật Vượng là Phạm Nhật Minh Hoàng và Phạm Nhật Quân Anh mỗi người góp 30 tỷ đồng, sở hữu 0,5% cổ phần/người.